Leeswijzer:
Berichten worden chronologisch geplaatst op datum met de meest recente in actuele schermbeeld.
Voor eerder geplaatste berichten scrollen.
Berichten worden chronologisch geplaatst op datum met de meest recente in actuele schermbeeld.
Voor eerder geplaatste berichten scrollen.
Coalitieakkoord TB, PvdA en GL centraal in raadpleging TipTexel.nl
Collegaepartijen Texels Belang, PvdA Pro Texel en GroenLinks hebben een coalitieakkoord voor de komende vier jaar afgesloten. Hoe denken Texelaars over de inhoud van dat akkoord? Op deze en andere vragen willen we antwoord krijgen via de raadpleging TipTexel.nl die deze week wordt rondgestuurd.
Het coalitieakkoord vormt de basis voor de gemeentelijke plannen de komende vier jaar. Vragen die voorbij komen zijn in hoeverre deelnemers de inhoud van de afspraken tussen de drie partijen kennen. En hoe tevreden zijn ze over dit akkoord?
In het akkoord onder meer aandacht voor woningbouw. “We willen een toereikend en gevarieerd woningaanbod voor onze inwoners realiseren. Dat betekent met name meer sociale huur- en middenhuurwoningen. Bouwplannen realiseren kost tijd. Daarom moet ook ingezet worden op zeer snelle realisatie van een groot aantal tijdelijke woningen.”
Maar waar mogen die nieuwe woningen worden gebouwd? Alleen in de dorpskernen, op vrijkomende boerenerven en/of aan de randen of hoogbouw toestaan?
Andere vraag gaat over personeelsschaarste. Wat is de beste manier om het personeelstekort op te lossen? Passende scholing, beter lonen en arbeidsvoorwaarden, (technologische) innovaties, huisvesting of...?
De coalitie heeft besloten tot de inzet van het zogeheten burgerberaad. Dit houdt in dat een door loting gevormde groep inwoners zich buigt over een beleidsuitdaging. De uitkomsten van dit burgerberaad dienen als belangrijk uitgangspunt voor verder beleid. Doet de coalitie daar wel goed aan?
Eén van de onderwerpen waar het burgerberaad zich over gaat buigen is de inzet van windturbines op Texel. Wat vinden de Texelaars van die aanpak?
De Texelse politiek staat voor veel uitdagingen. Aan welke onderwerpen dient de coalitie voorrang te verlenen? Energietransitie, gezondheid en veiligheid, onderwijs, personeelskrapte, toerisme, woningbouw of een ander thema?
De coalitie gaat onderzoek doen naar de mogelijkheden om de tweede (toeristische) bestemming van tweede woningen af te halen. Is dat verstandig?
Meer algemeen is de vraag over welke maatschappelijke onderwerpen Texelaars zich het meest zorgen maken: huisvesting, klimaatverandering, veiligheid, inflatie of iets anders. Bron: Tip Texel.
Collegaepartijen Texels Belang, PvdA Pro Texel en GroenLinks hebben een coalitieakkoord voor de komende vier jaar afgesloten. Hoe denken Texelaars over de inhoud van dat akkoord? Op deze en andere vragen willen we antwoord krijgen via de raadpleging TipTexel.nl die deze week wordt rondgestuurd.
Het coalitieakkoord vormt de basis voor de gemeentelijke plannen de komende vier jaar. Vragen die voorbij komen zijn in hoeverre deelnemers de inhoud van de afspraken tussen de drie partijen kennen. En hoe tevreden zijn ze over dit akkoord?
In het akkoord onder meer aandacht voor woningbouw. “We willen een toereikend en gevarieerd woningaanbod voor onze inwoners realiseren. Dat betekent met name meer sociale huur- en middenhuurwoningen. Bouwplannen realiseren kost tijd. Daarom moet ook ingezet worden op zeer snelle realisatie van een groot aantal tijdelijke woningen.”
Maar waar mogen die nieuwe woningen worden gebouwd? Alleen in de dorpskernen, op vrijkomende boerenerven en/of aan de randen of hoogbouw toestaan?
Andere vraag gaat over personeelsschaarste. Wat is de beste manier om het personeelstekort op te lossen? Passende scholing, beter lonen en arbeidsvoorwaarden, (technologische) innovaties, huisvesting of...?
De coalitie heeft besloten tot de inzet van het zogeheten burgerberaad. Dit houdt in dat een door loting gevormde groep inwoners zich buigt over een beleidsuitdaging. De uitkomsten van dit burgerberaad dienen als belangrijk uitgangspunt voor verder beleid. Doet de coalitie daar wel goed aan?
Eén van de onderwerpen waar het burgerberaad zich over gaat buigen is de inzet van windturbines op Texel. Wat vinden de Texelaars van die aanpak?
De Texelse politiek staat voor veel uitdagingen. Aan welke onderwerpen dient de coalitie voorrang te verlenen? Energietransitie, gezondheid en veiligheid, onderwijs, personeelskrapte, toerisme, woningbouw of een ander thema?
De coalitie gaat onderzoek doen naar de mogelijkheden om de tweede (toeristische) bestemming van tweede woningen af te halen. Is dat verstandig?
Meer algemeen is de vraag over welke maatschappelijke onderwerpen Texelaars zich het meest zorgen maken: huisvesting, klimaatverandering, veiligheid, inflatie of iets anders. Bron: Tip Texel.
Een lamme arm door het vele stemmen voor
de lokale democratie
VLIJMEN, 17-07-22
In buurthuis De Mand werd zaterdagmiddag door G1000 Burgerberaad Vliedberg Duurzaam gestemd over voorstellen voor een duurzame toekomst van hun wijk. Het ging er heel democratisch aan toe.
De inwoners van een wijk moeten zo veel mogelijk zelf de regie kunnen nemen hoe ze hun toekomst zien. Daartoe is het burgerberaad in het leven geroepen, waarbij inwoners in samenspraak met onder meer ambtenaren voorstellen uitwerken om die toekomst vorm te geven.
G1000 Burgerberaad Vliedberg Duurzaam is er op initiatief van de gemeente Heusden mee aan de slag gegaan. Willekeurig werden 110 inwoners en werkgevers gekozen om tijdens een burgertop te discussiëren over een duurzaamheidsagenda. Zeven onderwerpen kwamen bovendrijven, onder meer groen, afval en energie.
Bloemslingers in openbaar groen?
Die agenda moest worden uitgewerkt in concrete voorstellen. Dat gebeurde met het burgerforum, 44 deelnemers aan de burgertop hadden zich daarvoor opgeven. Afgelopen zaterdagmorgen werd er over de die onderwerpen in buurthuis De Mand gesproken, punten eventueel aangepast of toegevoegd. ’s Middags, na de lunch, werd over elk deeltje – een beslismoment – gestemd.
Of er bloemslingers in het openbaar groen moesten komen, of er meer tegels zouden moeten worden gewipt, of er meer boa’s nodig zijn, of een Cruyff Court moet komen, of De Mand aan de Nassaulaan een eigen ingang moet krijgen zodat het een ontmoetingsplek wordt.
33 keer beslissen33 beslispunten, 33 keer moest er onder leiding van wethouder Jeroen van den Bosch een hand al dan niet worden opgestoken. Dat had heel veel voeten in de aarde. Twee secretarissen telden de stemmen, meer dan eens kwamen ze niet op dezelfde aantal opgestoken handen uit. Dat had alles te maken met de grote eensgezindheid over beslismomenten. Het proces omdraaien, hand opsteken als je blanco stemt of tegen bent, kon niet: dat zou stigmatisering in de hand kunnen werken.
Democratie in optima forma dus, al hield je er wel bijna een lamme hand aan over. Van den Bosch begreep dat: “Nog even volhouden.” Meer dan eens klonk dat mantra.
Niet alle ideeën werden aangenomen
Dertig van de 33 beslismomenten werden aangenomen. Een paar vielen er uit de boot, zoals het idee om busjes voortaan verplicht te laten parkeren op de parkeerplaats van sportpark De Hoge Heide. Daardoor zouden ze niet meer de toch al smalle straten in de Vliedberg minder blokkeren. En passant sneuvelde daarmee ook het plan om op die parkeerplaats camera’s te hangen om ongewenste criminaliteit tegen te gaan. Ook het begrenzen van de volume die uit sportkantines komt kreeg te weinig stemmen.
De voorstellen die groen licht hebben gekregen gaan naar de gemeenteraad. Die zal er uiteindelijk zijn hoofd over buigen. Alles aannemen, dat zal zeker niet gebeuren. Het zou miljoenen kosten. Enige beslismomenten zullen zeker worden gehonoreerd. Anders zou de gemeente zijn eigen initiatief niet serieus nemen. Bron: Brabants Dagblad
de lokale democratie
VLIJMEN, 17-07-22
In buurthuis De Mand werd zaterdagmiddag door G1000 Burgerberaad Vliedberg Duurzaam gestemd over voorstellen voor een duurzame toekomst van hun wijk. Het ging er heel democratisch aan toe.
De inwoners van een wijk moeten zo veel mogelijk zelf de regie kunnen nemen hoe ze hun toekomst zien. Daartoe is het burgerberaad in het leven geroepen, waarbij inwoners in samenspraak met onder meer ambtenaren voorstellen uitwerken om die toekomst vorm te geven.
G1000 Burgerberaad Vliedberg Duurzaam is er op initiatief van de gemeente Heusden mee aan de slag gegaan. Willekeurig werden 110 inwoners en werkgevers gekozen om tijdens een burgertop te discussiëren over een duurzaamheidsagenda. Zeven onderwerpen kwamen bovendrijven, onder meer groen, afval en energie.
Bloemslingers in openbaar groen?
Die agenda moest worden uitgewerkt in concrete voorstellen. Dat gebeurde met het burgerforum, 44 deelnemers aan de burgertop hadden zich daarvoor opgeven. Afgelopen zaterdagmorgen werd er over de die onderwerpen in buurthuis De Mand gesproken, punten eventueel aangepast of toegevoegd. ’s Middags, na de lunch, werd over elk deeltje – een beslismoment – gestemd.
Of er bloemslingers in het openbaar groen moesten komen, of er meer tegels zouden moeten worden gewipt, of er meer boa’s nodig zijn, of een Cruyff Court moet komen, of De Mand aan de Nassaulaan een eigen ingang moet krijgen zodat het een ontmoetingsplek wordt.
33 keer beslissen33 beslispunten, 33 keer moest er onder leiding van wethouder Jeroen van den Bosch een hand al dan niet worden opgestoken. Dat had heel veel voeten in de aarde. Twee secretarissen telden de stemmen, meer dan eens kwamen ze niet op dezelfde aantal opgestoken handen uit. Dat had alles te maken met de grote eensgezindheid over beslismomenten. Het proces omdraaien, hand opsteken als je blanco stemt of tegen bent, kon niet: dat zou stigmatisering in de hand kunnen werken.
Democratie in optima forma dus, al hield je er wel bijna een lamme hand aan over. Van den Bosch begreep dat: “Nog even volhouden.” Meer dan eens klonk dat mantra.
Niet alle ideeën werden aangenomen
Dertig van de 33 beslismomenten werden aangenomen. Een paar vielen er uit de boot, zoals het idee om busjes voortaan verplicht te laten parkeren op de parkeerplaats van sportpark De Hoge Heide. Daardoor zouden ze niet meer de toch al smalle straten in de Vliedberg minder blokkeren. En passant sneuvelde daarmee ook het plan om op die parkeerplaats camera’s te hangen om ongewenste criminaliteit tegen te gaan. Ook het begrenzen van de volume die uit sportkantines komt kreeg te weinig stemmen.
De voorstellen die groen licht hebben gekregen gaan naar de gemeenteraad. Die zal er uiteindelijk zijn hoofd over buigen. Alles aannemen, dat zal zeker niet gebeuren. Het zou miljoenen kosten. Enige beslismomenten zullen zeker worden gehonoreerd. Anders zou de gemeente zijn eigen initiatief niet serieus nemen. Bron: Brabants Dagblad
‘Beter geen burgerberaad dan een slecht burgerberaad’‘
Blijf het burgerberaad ook na hun advies betrekken bij het proces’, adviseren onderzoekers Reint Jan Renes en Christine Bleijenberg. 14 juli 2022 Auteur Wouter Boonstra
Een mini-burgerberaad van 100 gelote Amsterdammers bracht vorig jaar november op verzoek van toenmalig wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) advies uit over het klimaatbeleid van de gemeente. ‘Blijf het burgerberaad ook na hun advies betrekken bij het proces’, aldus onderzoekers Reint Jan Renes en Christine Bleijenberg die dit mini-burgerberaad evalueerden.
Onderzoek
De gemeente Amsterdam constateerde dat zij met haar eigen maatregelen de klimaatdoelen niet zou halen en kwam vorig jaar zomer op het idee een burgerberaad in te stellen om advies te geven over nieuwe maatregelen’, vertelt Reint Jan Renes, lector psychologie van de Duurzame Stad van de Hogeschool van Amsterdam. Samen met Christine Bleijenberg, associate lector Urban Governance Haagse Hogeschool, mocht hij onderzoek doen naar het verloop van het mini-burgerberaad. Er was te weinig geld om alles te onderzoeken, dus kozen ze voor de opzet en het verloop, de ervaring van de deelnemers en of er verandering van houding jegens klimaatbeleid bij deelnemers is ontstaan.
Hoe is het mini-burgerberaad opgezet?
Bleijenberg: ‘Een belangrijk onderdeel van het mini-burgerberaad is het streven naar de grootst mogelijke representatie. De gemeente heeft daarom een loting uitgevoerd en gekeken naar bijvoorbeeld de opkomst bij de verkiezingen om een mooie spreiding over stadsdelen en leeftijden te krijgen. Met een gewogen loting maken bijvoorbeeld jongeren meer kans, want die zijn minder geneigd mee te doen, net als mensen uit stadsdelen met een lage opkomst (Zuidoost, Nieuw-West en Noord). Die representatie is goed gelukt.
Er was toch een oververtegenwoordiging van hoogopgeleide, klimaatbewuste mensen?
B: ‘Ja, dat is minder goed gelukt.’
Renes: ‘Je ziet dat het mensen zijn die het onderwerp belangrijk vinden, mensen die durven mee te praten. Dat heet zelfselectie. Ondanks de loting en de aandacht voor bepaalde groepen blijven bepaalde groepen toch uitgesloten. In ieder geval voor opleiding is de selectie niet representatief.’
Heeft dat invloed op resultaten?
R: ‘Ja, maar of het ook tot een ander resultaat had geleid, weet je niet.’
C: ’Bedenk wel dat 90 procent van deze mensen voor het eerst deelnam aan zoiets, dus er is een andere groep burgers aangesproken. Ik weet niet of deze vertekening te ondervangen is. Als mensen niet in klimaatverandering geloven, is het ook niet logisch dat ze over deze maatregelen meepraten.’
Een professionele voorzitter is echt belangrijk, anders wordt het eerder persoonlijk.
Onderzoeker Reint Jan Renes
Hoe is het participatieproces in de praktijk verlopen?
C: ‘De voorzitter is belangrijk. Wijlen Alex Brenninkmeijer was een hele goede voorzitter. Hij hielp de deelnemers echt met een goed gesprek voeren en gaf soms een duwtje naar de politiek.’
R: ‘Hij zette de burger centraal: word eigenaar van het proces en van het resultaat. Dat voel je. Dat hebben de deelnemers ook zo ervaren. Ze voelden zich meer verantwoordelijk.’
C: ‘Je zag dat ook terug in de keuzes die zijn gemaakt. De burgers stonden centraal, zowel op proces als inhoud. De deelnemers vonden bijvoorbeeld de tafelgroepen te groot en wilden liever acht dan twaalf mensen. Dat heeft goed gewerkt.’
R: ‘Zelfs tot de stemming aan toe. Bij onduidelijkheden, dus als het stemmen niet naar behoren ging, nam men gas terug. De tijdsdruk was hoog, maar toch was het proces zorgvuldig. Dat was vooral plenair zo. Je zag ook dat de rol van de tafelleiders belangrijk is, vanuit het idee van eigenaarschap, vanuit de mensen zelf. Ze kregen een korte training en er waren tafelondersteuners vanuit de gemeente. Daar wreekt zich wel dat het geen professionele gespreksleiders zijn. Een professionele voorzitter is echt belangrijk, anders wordt het eerder persoonlijk. Het is een ambacht. Iedereen erbij betrekken en de juiste vragen stellen is niet iedereen gegeven.’
C: ‘Dat is ook belangrijk voor de neutraliteit. In Den Haag zijn nu ook burgerberaden opgezet in twee wijken en daar maakten ze een andere keuze: de tafelleiders komen niet vanuit de deelnemers zelf, maar het zijn professionele begeleiders vanuit een bureau.’
Wreekt zich hier ook dat er onvoldoende tijd voor het burgerberaad is genomen in Amsterdam?
R: ‘Ja, als je het goed wilt doen, moeten er echt technisch goede getrainde gespreksvoorzitters aan alle tafels zitten. Nu was er de dynamiek van de politiek, het moest voor de verkiezingen klaar zijn, en was het budget niet toereikend. Maar het is belangrijk om hier de waarde van te erkennen. Het hele idee is dat er een gesprek plaatsvindt met het juiste draagvlak en je de expertise van de mensen eruit haalt. Anders haken mensen alsnog af. Het kost hen hele dagen. Als je denkt dat het toch maar voor spek en bonen is, dan nemen mensen andere beslissingen. Dat is een risico, maar je voelt je dan ook geen eigenaar, dus dat is een belangrijk element van het slagen van een burgerberaad.’
Een onderzoeksvraag was of elementen van ‘ervaren procedurele rechtvaardigheid’ in de opzet en het verloop zijn terug te vinden. Was dat het geval?
C: ‘Het gaat er dan om of de deelnemers het proces eerlijk en rechtvaardig vonden. Je ziet dat het met de respectvolle benadering vanuit de gemeente en de organisatie heel dik in orde is, en ook wat betreft de ruimte voor inbreng van de deelnemers, al was het in de tafelgroepen soms wat minder en ook in hoe de uitkomsten ervan in het plenaire deel terechtkwamen. Maar met de verantwoording over het participatieproces en het delen wat er na afloop met de uitkomsten gebeurt kan het wel beter. Na afloop zeiden de mensen: tot nu toe zijn we tevreden, maar we kunnen er pas echt iets over zeggen als duidelijk is wat ermee is gedaan is. Deelnemers meenemen in dat interne proces en in de gang naar de gemeenteraad kan beter.’
R: ‘Tijdens het proces gaat alles heel zorgvuldig, maar als dat is afgerond, neemt de ambtenarij het bijna over. Het worden dan andere stukken. Er lijkt een heel ander proces op gang te komen met een andere doelgroep en insteek. Dat is best gek. Als team heb je dan niet nagedacht over hoe je het proces invult helemaal tot het einde toe.’
C: ‘Na de laatste bijeenkomst lijkt het naar ambtelijke organisatie te gaan en vergeten ze dat je contact met de buitenwereld moet blijven zoeken.’
R: ‘Toen het proces klaar was, werden de deelnemers ook deel van het grote publiek, terwijl je ze heel goed zou kunnen gebruiken als ambassadeurs.’
C: Soms kregen deelnemers mail: het college heeft een oplegnotitie gemaakt en het stuk gaat nu naar de commissie. Als ze moeten zoeken naar de opbrengsten, dan vraag je veel van mensen. Het staat in schril contrast met de aandacht tijdens het beraad zelf. Deelnemers kregen een vergoeding van 100 euro per bijeenkomst en er was bijvoorbeeld kinderopvang.’
Het gaat om vertrouwen van de overheid in burgers. Durf je dat aan?
Onderzoeker Christine Bleijenberg
De deelnemers begonnen vrij open aan het burgerberaad en waren er zeer over te spreken, maar heeft het hun kennis over en houding jegens het klimaatvraagstuk en -beleid ook veranderd?
R: ‘Het klinkt logisch, maar de aanname bij het burgerberaad was: meer kennis, leidt tot meer begrip. In het onderzoek hebben we dat niet helemaal kunnen terugvinden. Ze weten wel meer dan ervoor. Een andere aanname is: meer kennis leidt tot meer draagvlak, want het is geen simpel vraagstuk. Dit was wel belangrijk voor de gemeente.’
Wat heeft het beraad gedaan met het vertrouwen in (de aanpak van) de gemeente?R: ‘Het vertrouwen in de gemeente was op dat moment nog toegenomen. Onze hypothese is dat dit anders is als veel adviezen niet doorgaan. Je hebt immers verwachtingen gewekt met het proces. Mensen nemen dat serieus en gaan er dan ook van uit dat hun adviezen worden opgepakt. Positief is dat ze het gevoel hebben respectvol te zijn behandeld en dat er draagvlak is voor de goede adviezen.’
C: ‘Maar het heeft ook iets te maken met het vertrouwen in de overheid om complexe vraagstukken op te lossen. Als je ervaren procedurele rechtvaardigheid toepast, dan doet dat wel iets.
R: ‘Als overheid moet je dan accepteren: dit zijn de adviezen.’
Wat heeft de gemeente ervan geleerd?
C: ‘De gemeente heeft een intern evaluatieproces in gang gezet. Duidelijk is dat het tijdsaspect en de zorgvuldigheid van het proces belangrijk zijn.’
R: ‘Er is nu een nieuw college met een nieuwe wethouder en ik heb begrepen dat die het advies wel serieus wil meenemen. Het besef is er dat het natraject belangrijk is. Er zijn ook gesprekken met de mensen van het Haagse burgerberaad. De les van de tafelleiders is wel getrokken. Een burgerberaad vraagt veel en dat is wel een zorg: het wordt nu overal genoemd, maar het is net als met nudgen, een burgerberaad is ook niet voor alles geschikt.’
C: ‘Je moet het zorgvuldig en aandachtig doen en anders niet, want anders heeft het een averechts effect. Beter geen burgerberaad dan een slecht burgerberaad.’
Vorige maand zijn er in twee wijken in Den Haag ook burgerberaden van start gegaan. Ook daar doet u onderzoek. Verwacht u daar andere resultaten?
R: ‘In Den Haag is het beraad nog lokaler, dan gaat het ook over de buurman. Dat is minder anoniem en die kleinschaligheid heeft invloed. Het is ook anders ingevuld. De voorzitter doet het anders en er zijn andere gespreksleiders. In Amsterdam zijn externe experts ingehuurd. Sommige hielden alleen een praatje en deden suggesties. Er waren ook experts die meeliepen en vertelden hoeveel CO2 het Amsterdamse Bos opneemt. De expert heeft veel invloed op het advies. In Amsterdam is daarvoor gewerkt met een extern bureau, maar in Den Haag gebeurt dat vanuit de gemeente zelf. Er is veel enthousiasme, maar het burgerberaad volledig omarmen blijft lastig. Ambtenaren kunnen het proberen af te kalven om het hanteerbaarder te maken, maar je moet het juist doen in de ideale vorm. Voor de politiek en ambtenaren is dat spannend. Dit was een mini-burgerberaad, dus lijkt het erop dat ze het onder controle konden houden. Maar als je dat doet, verliest het beraad zijn waarde.’
C: ‘Het gaat om vertrouwen van de overheid in burgers. Durf je dat aan? Ik heb veel respect voor de gemeente dat ze de deuren hebben opengezet. Er is een drijfveer om te leren en dat is heel positief.’
R: ‘Ja, iedereen heeft ook goed meegedaan aan het proces. Het was ook goed om te merken dat in Amsterdam de wethouder er bij de start bij was en zei dat het fijn is dat de burgers willen helpen. Het is belangrijk dat zij erbij was.’
Bron Binnenlands bestuur
Blijf het burgerberaad ook na hun advies betrekken bij het proces’, adviseren onderzoekers Reint Jan Renes en Christine Bleijenberg. 14 juli 2022 Auteur Wouter Boonstra
Een mini-burgerberaad van 100 gelote Amsterdammers bracht vorig jaar november op verzoek van toenmalig wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) advies uit over het klimaatbeleid van de gemeente. ‘Blijf het burgerberaad ook na hun advies betrekken bij het proces’, aldus onderzoekers Reint Jan Renes en Christine Bleijenberg die dit mini-burgerberaad evalueerden.
Onderzoek
De gemeente Amsterdam constateerde dat zij met haar eigen maatregelen de klimaatdoelen niet zou halen en kwam vorig jaar zomer op het idee een burgerberaad in te stellen om advies te geven over nieuwe maatregelen’, vertelt Reint Jan Renes, lector psychologie van de Duurzame Stad van de Hogeschool van Amsterdam. Samen met Christine Bleijenberg, associate lector Urban Governance Haagse Hogeschool, mocht hij onderzoek doen naar het verloop van het mini-burgerberaad. Er was te weinig geld om alles te onderzoeken, dus kozen ze voor de opzet en het verloop, de ervaring van de deelnemers en of er verandering van houding jegens klimaatbeleid bij deelnemers is ontstaan.
Hoe is het mini-burgerberaad opgezet?
Bleijenberg: ‘Een belangrijk onderdeel van het mini-burgerberaad is het streven naar de grootst mogelijke representatie. De gemeente heeft daarom een loting uitgevoerd en gekeken naar bijvoorbeeld de opkomst bij de verkiezingen om een mooie spreiding over stadsdelen en leeftijden te krijgen. Met een gewogen loting maken bijvoorbeeld jongeren meer kans, want die zijn minder geneigd mee te doen, net als mensen uit stadsdelen met een lage opkomst (Zuidoost, Nieuw-West en Noord). Die representatie is goed gelukt.
Er was toch een oververtegenwoordiging van hoogopgeleide, klimaatbewuste mensen?
B: ‘Ja, dat is minder goed gelukt.’
Renes: ‘Je ziet dat het mensen zijn die het onderwerp belangrijk vinden, mensen die durven mee te praten. Dat heet zelfselectie. Ondanks de loting en de aandacht voor bepaalde groepen blijven bepaalde groepen toch uitgesloten. In ieder geval voor opleiding is de selectie niet representatief.’
Heeft dat invloed op resultaten?
R: ‘Ja, maar of het ook tot een ander resultaat had geleid, weet je niet.’
C: ’Bedenk wel dat 90 procent van deze mensen voor het eerst deelnam aan zoiets, dus er is een andere groep burgers aangesproken. Ik weet niet of deze vertekening te ondervangen is. Als mensen niet in klimaatverandering geloven, is het ook niet logisch dat ze over deze maatregelen meepraten.’
Een professionele voorzitter is echt belangrijk, anders wordt het eerder persoonlijk.
Onderzoeker Reint Jan Renes
Hoe is het participatieproces in de praktijk verlopen?
C: ‘De voorzitter is belangrijk. Wijlen Alex Brenninkmeijer was een hele goede voorzitter. Hij hielp de deelnemers echt met een goed gesprek voeren en gaf soms een duwtje naar de politiek.’
R: ‘Hij zette de burger centraal: word eigenaar van het proces en van het resultaat. Dat voel je. Dat hebben de deelnemers ook zo ervaren. Ze voelden zich meer verantwoordelijk.’
C: ‘Je zag dat ook terug in de keuzes die zijn gemaakt. De burgers stonden centraal, zowel op proces als inhoud. De deelnemers vonden bijvoorbeeld de tafelgroepen te groot en wilden liever acht dan twaalf mensen. Dat heeft goed gewerkt.’
R: ‘Zelfs tot de stemming aan toe. Bij onduidelijkheden, dus als het stemmen niet naar behoren ging, nam men gas terug. De tijdsdruk was hoog, maar toch was het proces zorgvuldig. Dat was vooral plenair zo. Je zag ook dat de rol van de tafelleiders belangrijk is, vanuit het idee van eigenaarschap, vanuit de mensen zelf. Ze kregen een korte training en er waren tafelondersteuners vanuit de gemeente. Daar wreekt zich wel dat het geen professionele gespreksleiders zijn. Een professionele voorzitter is echt belangrijk, anders wordt het eerder persoonlijk. Het is een ambacht. Iedereen erbij betrekken en de juiste vragen stellen is niet iedereen gegeven.’
C: ‘Dat is ook belangrijk voor de neutraliteit. In Den Haag zijn nu ook burgerberaden opgezet in twee wijken en daar maakten ze een andere keuze: de tafelleiders komen niet vanuit de deelnemers zelf, maar het zijn professionele begeleiders vanuit een bureau.’
Wreekt zich hier ook dat er onvoldoende tijd voor het burgerberaad is genomen in Amsterdam?
R: ‘Ja, als je het goed wilt doen, moeten er echt technisch goede getrainde gespreksvoorzitters aan alle tafels zitten. Nu was er de dynamiek van de politiek, het moest voor de verkiezingen klaar zijn, en was het budget niet toereikend. Maar het is belangrijk om hier de waarde van te erkennen. Het hele idee is dat er een gesprek plaatsvindt met het juiste draagvlak en je de expertise van de mensen eruit haalt. Anders haken mensen alsnog af. Het kost hen hele dagen. Als je denkt dat het toch maar voor spek en bonen is, dan nemen mensen andere beslissingen. Dat is een risico, maar je voelt je dan ook geen eigenaar, dus dat is een belangrijk element van het slagen van een burgerberaad.’
Een onderzoeksvraag was of elementen van ‘ervaren procedurele rechtvaardigheid’ in de opzet en het verloop zijn terug te vinden. Was dat het geval?
C: ‘Het gaat er dan om of de deelnemers het proces eerlijk en rechtvaardig vonden. Je ziet dat het met de respectvolle benadering vanuit de gemeente en de organisatie heel dik in orde is, en ook wat betreft de ruimte voor inbreng van de deelnemers, al was het in de tafelgroepen soms wat minder en ook in hoe de uitkomsten ervan in het plenaire deel terechtkwamen. Maar met de verantwoording over het participatieproces en het delen wat er na afloop met de uitkomsten gebeurt kan het wel beter. Na afloop zeiden de mensen: tot nu toe zijn we tevreden, maar we kunnen er pas echt iets over zeggen als duidelijk is wat ermee is gedaan is. Deelnemers meenemen in dat interne proces en in de gang naar de gemeenteraad kan beter.’
R: ‘Tijdens het proces gaat alles heel zorgvuldig, maar als dat is afgerond, neemt de ambtenarij het bijna over. Het worden dan andere stukken. Er lijkt een heel ander proces op gang te komen met een andere doelgroep en insteek. Dat is best gek. Als team heb je dan niet nagedacht over hoe je het proces invult helemaal tot het einde toe.’
C: ‘Na de laatste bijeenkomst lijkt het naar ambtelijke organisatie te gaan en vergeten ze dat je contact met de buitenwereld moet blijven zoeken.’
R: ‘Toen het proces klaar was, werden de deelnemers ook deel van het grote publiek, terwijl je ze heel goed zou kunnen gebruiken als ambassadeurs.’
C: Soms kregen deelnemers mail: het college heeft een oplegnotitie gemaakt en het stuk gaat nu naar de commissie. Als ze moeten zoeken naar de opbrengsten, dan vraag je veel van mensen. Het staat in schril contrast met de aandacht tijdens het beraad zelf. Deelnemers kregen een vergoeding van 100 euro per bijeenkomst en er was bijvoorbeeld kinderopvang.’
Het gaat om vertrouwen van de overheid in burgers. Durf je dat aan?
Onderzoeker Christine Bleijenberg
De deelnemers begonnen vrij open aan het burgerberaad en waren er zeer over te spreken, maar heeft het hun kennis over en houding jegens het klimaatvraagstuk en -beleid ook veranderd?
R: ‘Het klinkt logisch, maar de aanname bij het burgerberaad was: meer kennis, leidt tot meer begrip. In het onderzoek hebben we dat niet helemaal kunnen terugvinden. Ze weten wel meer dan ervoor. Een andere aanname is: meer kennis leidt tot meer draagvlak, want het is geen simpel vraagstuk. Dit was wel belangrijk voor de gemeente.’
Wat heeft het beraad gedaan met het vertrouwen in (de aanpak van) de gemeente?R: ‘Het vertrouwen in de gemeente was op dat moment nog toegenomen. Onze hypothese is dat dit anders is als veel adviezen niet doorgaan. Je hebt immers verwachtingen gewekt met het proces. Mensen nemen dat serieus en gaan er dan ook van uit dat hun adviezen worden opgepakt. Positief is dat ze het gevoel hebben respectvol te zijn behandeld en dat er draagvlak is voor de goede adviezen.’
C: ‘Maar het heeft ook iets te maken met het vertrouwen in de overheid om complexe vraagstukken op te lossen. Als je ervaren procedurele rechtvaardigheid toepast, dan doet dat wel iets.
R: ‘Als overheid moet je dan accepteren: dit zijn de adviezen.’
Wat heeft de gemeente ervan geleerd?
C: ‘De gemeente heeft een intern evaluatieproces in gang gezet. Duidelijk is dat het tijdsaspect en de zorgvuldigheid van het proces belangrijk zijn.’
R: ‘Er is nu een nieuw college met een nieuwe wethouder en ik heb begrepen dat die het advies wel serieus wil meenemen. Het besef is er dat het natraject belangrijk is. Er zijn ook gesprekken met de mensen van het Haagse burgerberaad. De les van de tafelleiders is wel getrokken. Een burgerberaad vraagt veel en dat is wel een zorg: het wordt nu overal genoemd, maar het is net als met nudgen, een burgerberaad is ook niet voor alles geschikt.’
C: ‘Je moet het zorgvuldig en aandachtig doen en anders niet, want anders heeft het een averechts effect. Beter geen burgerberaad dan een slecht burgerberaad.’
Vorige maand zijn er in twee wijken in Den Haag ook burgerberaden van start gegaan. Ook daar doet u onderzoek. Verwacht u daar andere resultaten?
R: ‘In Den Haag is het beraad nog lokaler, dan gaat het ook over de buurman. Dat is minder anoniem en die kleinschaligheid heeft invloed. Het is ook anders ingevuld. De voorzitter doet het anders en er zijn andere gespreksleiders. In Amsterdam zijn externe experts ingehuurd. Sommige hielden alleen een praatje en deden suggesties. Er waren ook experts die meeliepen en vertelden hoeveel CO2 het Amsterdamse Bos opneemt. De expert heeft veel invloed op het advies. In Amsterdam is daarvoor gewerkt met een extern bureau, maar in Den Haag gebeurt dat vanuit de gemeente zelf. Er is veel enthousiasme, maar het burgerberaad volledig omarmen blijft lastig. Ambtenaren kunnen het proberen af te kalven om het hanteerbaarder te maken, maar je moet het juist doen in de ideale vorm. Voor de politiek en ambtenaren is dat spannend. Dit was een mini-burgerberaad, dus lijkt het erop dat ze het onder controle konden houden. Maar als je dat doet, verliest het beraad zijn waarde.’
C: ‘Het gaat om vertrouwen van de overheid in burgers. Durf je dat aan? Ik heb veel respect voor de gemeente dat ze de deuren hebben opengezet. Er is een drijfveer om te leren en dat is heel positief.’
R: ‘Ja, iedereen heeft ook goed meegedaan aan het proces. Het was ook goed om te merken dat in Amsterdam de wethouder er bij de start bij was en zei dat het fijn is dat de burgers willen helpen. Het is belangrijk dat zij erbij was.’
Bron Binnenlands bestuur
Wat is een burgerberaad?
Reynierse: ,,Een groep van 100 tot 150 burgers die alle informatie krijgt over een bepaald onderwerp zodat ze goed voorbereid zijn en dan met elkaar gaat praten. Zij komen dan met een advies aan de gemeenteraad. De deelnemers vormen een echte afspiegeling van de bevolking. De hele bevolking loot automatisch mee en wie ingeloot wordt, krijgt een persoonlijke uitnodiging. Daarbij wordt gezorgd voor een spreiding over leeftijd, opleidingsniveau, achtergrond. Zo zorgen we ervoor dat niet alleen de mensen meedoen die altijd al hun vinger opsteken om ergens over mee te praten. We moeten juist ook buiten die groep zoeken, om andere stemmen te laten horen.”
‘Dit klinkt als een ingewikkeld referendum', reageerde de LPM op uw voorstel. Klopt dat?
,,Nee. Een referendum is een volksraadpleging waar iedereen aan mee kan doen, maar waar niet iedereen over de gedegen kennis beschikt. Bij het burgerberaad bepaal je vooraf het thema, geef je iedereen de goede informatie en als het onderwerp je raakt, ben je echt wel geschikt om een goed advies te geven.”
Maar een advies, is dat niet te vrijblijvend? De gemeenteraad kan het naast zich neerleggen en dan heb je alles voor niks gedaan.
,,Daarom moet je vooraf goede afspraken maken en duidelijk maken wat er met de uitkomst van het burgerberaad gedaan zal worden. Maar inderdaad, als je het advies de eerste keer al meteen naast je neerlegt, zou de proef gevoelsmatig falen en krijg je te maken met teleursteling.”
Middelburg werkt al jaren aan participatie en dat is niet goed gelukt. Denk aan het Molenwaterpark en de Trekdijk. Dat heeft tot veel frustratie geleid bij de betrokken burgers.
,,Dat is zo. En ik ben ook geen ervaringsdeskundige in het burgerberaad, maar ik heb er veel over gelezen en gehoord en ben er wel enthousiast over. We moeten het in ieder geval als proef gaan doen, vind ik. Daarna kunnen we verder kijken hoe we het moeten inzetten.”
U bent net gekozen als raadslid. U krijgt voorstellen van het college van B en W, met alle benodigde informatie, en moet dan een besluit nemen. Geeft u uw werk uit handen aan een burgerberaad?
,,Nee hoor. Ons politieke systeem is mooi en werkt goed, maar het bevat ook een cyclus van vier jaar, waarbij politici soms moeilijke besluiten uit de weg gaan omdat ze herkozen willen worden. Terwijl die moeilijke beslissing op de lange termijn wel de beste kan zijn.”
,,Bovendien kunnen er ook onderwerpen zijn waar de raad niet zo goed uit komt en waar een echte goede volksraadpleging heel nuttig bij is. De gemeenteraad is namelijk niet de goede afspiegeling van de hele bevolking met jongeren, ouderen, mannen, vrouwen, autochtonen, allochtonen.”
,,Mag ik Ierland als voorbeeld noemen? Daar kwam de politiek niet uit de discussie over het homohuwelijk. Het burgerberaad was een goede oplossing. Minister Jetten wil nu ook een landelijk burgerberaad houden over het klimaat.”
Wat kunnen Middelburgse thema's zijn?
,,Klimaat, veiligheid, energie, zorg, en veel meer. Maar daar moeten we het als werkgroep van raadsleden die een burgerberaad gaat voorbereiden, nog over hebben. Ik wil mijn ideeën niet opdringen.”
Op 22 april, Earth Day, mocht ik mijn boek overhandigen aan minister Rob Jetten (Klimaat en Energie). In Nu is het aan ons pleit ik ervoor dat Nederland een landelijk burgerberaad over het klimaat organiseert.
In een burgerberaad zitten zo’n honderdvijftig gelote mensen, die samen een soort mini-Nederland vormen. Zij gaan een aantal weekends met deskundigen en met elkaar in gesprek over de aanpak van de klimaatcrisis. Vervolgens formuleren ze een pakket maatregelen waar de politiek mee aan de slag kan.
Als zo’n burgerberaad goed wordt uitgevoerd, kan het niet alleen leiden tot doeltreffend en gedragen klimaatbeleid, maar ook tot een hechtere samenleving, waarin politiek en inwoners elkaar vertrouwen.Hier lees je hoe zo’n burgerberaad werkt en wat de voordelen ervan zijn.
Daarom vinden door heel Europa al nationale klimaatburgerberaden plaats. Maar Nederland loopt hopeloos achter.
In ons gesprek heb ik minister Jetten daarom gevraagd om eindelijk werk te maken van een klimaatburgerberaad en hem drie adviezen Hier lees je mijn advies aan minister Jetten terug.gegeven: vertrouw burgers, maak vooraf duidelijk wat er achteraf met de uitkomst gebeurt, en betrek de hele samenleving.
Ik ben dan ook blij dat de minister vandaag een brief naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, Zijn brief lees je hier.waarin hij het parlement oproept om met hem in debat te gaan over een nationaal burgerberaad over klimaatbeleid. Welke van mijn adviezen heeft hij overgenomen?
Advies 1: vertrouw burgers ✅In een gezonde democratie vertrouwen inwoners en politiek elkaar. De beste manier voor de politiek om vertrouwen te krijgen is om vertrouwen te geven, bijvoorbeeld door inwoners om hulp te vragen bij ingewikkelde of gevoelige kwesties.
Minister Jetten is daartoe bereid, blijkt uit zijn brief. Hij beschrijft hoe we als samenleving voor een gigantische klimaatopgave staan, ‘een transitie met grote impact op ons allemaal’. Daarom wil hij de kennis en creativiteit van inwoners aanboren en hen actief betrekken bij het ontwikkelen van klimaatbeleid, onder andere via een burgerberaad. Een ander teken van vertrouwen: hij wil het burgerberaad een ambitieuze vraag voorleggen. Zelf denkt hij aan een vraag rond klimaatneutraliteit, geen kleine opgave.
Het vertrouwen van een minister in de bevolking is natuurlijk een goed begin, maar om een burgerberaad te laten slagen moet een meerderheid van de landelijke politici dat vertrouwen hebben. Daarom mijn tweede advies:
Advies 2: maak vooraf duidelijk wat er achteraf gebeurt met de uitkomst ✅In zijn brief verwijst Jetten terecht naar het klimaatburgerberaad in Frankrijk. President Emmanuel Macron leek de Franse bevolking te vertrouwen toen hij het burgerberaad in 2019 een grote klimaatvraag voorlegde. Maar het vertrouwen van alleen de president was niet genoeg, bleek later.
De deelnemers ontwikkelden een haalbaar en zinvol pakket maatregelen, maar 90 procent van die maatregelen sneuvelde in de Franse Senaat. De Senaat was vooraf niet betrokken bij de opdracht tot het burgerberaad en voelde zich daardoor niet genoodzaakt om de aanbevelingen serieus te nemen. Het gevolg: honderdduizend Fransen die boos de straat opgingen, omdat de politiek opnieuw een belofte aan burgers brak. Lees daarover bijvoorbeeld dit interview in NRC met een van de deelnemers.
Jetten wil teleurstelling voorkomenJetten wil die teleurstelling voorkomen. Hij schrijft dat burgerberaden vragen om ‘politiek-bestuurlijke betrokkenheid vooraf, om te waarborgen dát er iets met de uitkomsten van een burgerforum gebeurt, en wát dan precies’. Hij vindt daarom dat de opdracht tot een burgerberaad niet alleen gegeven moet worden door hem als minister of het kabinet, maar ook door het parlement. Dat zou inderdaad de perfecte manier zijn.
Daarom nodigt Jetten de Tweede Kamer uit om op korte termijn met hem in debat te gaan om zo gezamenlijk te bepalen óf er een landelijk klimaatburgerberaad georganiseerd moet worden, en zo ja, rond welk thema en onder welke voorwaarden.
Idealiter wordt dat besluit uiterlijk in oktober genomen, schrijft hij, zodat – bij een positief besluit – het burgerberaad in 2023 kan plaatsvinden. Ik hoop dat hij daarmee begin 2023 bedoelt, want de waarschuwingen van het klimaatpanel IPCC zijn ondubbelzinnig: we hebben geen tijd te verliezen.Lees hier het recentste rapport van het IPCC.
Advies 3: betrek de hele samenleving De afgelopen maanden werkte ik aan een internationaal onderzoek naar de factoren die ervoor zorgen dat (klimaat)burgerberaden impact hebben. Daaruit blijkt dat een bepalende factor vaak over het hoofd wordt gezien: een goede communicatiestrategie voor, tijdens en na afloop van het burgerberaad. Een burgerberaad moet namelijk geen achterkamertje worden, maar in verbinding staan met de samenleving.
De 17 miljoen Nederlanders die niet ingeloot zijn, moeten weten dat er een burgerberaad plaatsvindt en hoe de deelnemers geselecteerd zijn, en de informatiesessies via een livestream kunnen volgen. Ze moeten weten hoe zij zelf een bijdrage kunnen leveren en welke politieke opvolging de uitkomsten zullen krijgen. Die zichtbaarheid is nodig om het burgerberaad zo transparant, toegankelijk en betrouwbaar mogelijk te maken.
In andere landen was die communicatie vaak een blinde vlek, of er was eenvoudigweg te weinig budget voor uitgetrokken. Met als gevolg dat het burgerberaad niet altijd even zichtbaar was.
Hopelijk leren de minister en de Tweede Kamer daarvan en zorgen zij ervoor dat er in Nederland wél een goede publiekscampagne wordt opgezet.
Nu is het aan de Tweede Kamer – en aan onsJetten ziet een nationaal burgerberaad over het klimaat zitten, maar hij wil de opdracht daarvoor (terecht) samen met de Tweede Kamer geven. Het is nu dus aan de Kamerleden om te bepalen of zij burgers voldoende vertrouwen om hen op deze manier bij het klimaatbeleid te betrekken. En als dat zo is, hoe zij met de uitkomsten van een burgerberaad om zullen gaan.
Wij kunnen politici daarbij helpen: praat, tweet, post, blog over #burgerberaad. Want dat gesprek moet natuurlijk niet alleen in de Tweede Kamer plaatsvinden, maar in heel Nederland.
Auteur: Eva Rovers Bron de Correspondent
In een burgerberaad zitten zo’n honderdvijftig gelote mensen, die samen een soort mini-Nederland vormen. Zij gaan een aantal weekends met deskundigen en met elkaar in gesprek over de aanpak van de klimaatcrisis. Vervolgens formuleren ze een pakket maatregelen waar de politiek mee aan de slag kan.
Als zo’n burgerberaad goed wordt uitgevoerd, kan het niet alleen leiden tot doeltreffend en gedragen klimaatbeleid, maar ook tot een hechtere samenleving, waarin politiek en inwoners elkaar vertrouwen.Hier lees je hoe zo’n burgerberaad werkt en wat de voordelen ervan zijn.
Daarom vinden door heel Europa al nationale klimaatburgerberaden plaats. Maar Nederland loopt hopeloos achter.
In ons gesprek heb ik minister Jetten daarom gevraagd om eindelijk werk te maken van een klimaatburgerberaad en hem drie adviezen Hier lees je mijn advies aan minister Jetten terug.gegeven: vertrouw burgers, maak vooraf duidelijk wat er achteraf met de uitkomst gebeurt, en betrek de hele samenleving.
Ik ben dan ook blij dat de minister vandaag een brief naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, Zijn brief lees je hier.waarin hij het parlement oproept om met hem in debat te gaan over een nationaal burgerberaad over klimaatbeleid. Welke van mijn adviezen heeft hij overgenomen?
Advies 1: vertrouw burgers ✅In een gezonde democratie vertrouwen inwoners en politiek elkaar. De beste manier voor de politiek om vertrouwen te krijgen is om vertrouwen te geven, bijvoorbeeld door inwoners om hulp te vragen bij ingewikkelde of gevoelige kwesties.
Minister Jetten is daartoe bereid, blijkt uit zijn brief. Hij beschrijft hoe we als samenleving voor een gigantische klimaatopgave staan, ‘een transitie met grote impact op ons allemaal’. Daarom wil hij de kennis en creativiteit van inwoners aanboren en hen actief betrekken bij het ontwikkelen van klimaatbeleid, onder andere via een burgerberaad. Een ander teken van vertrouwen: hij wil het burgerberaad een ambitieuze vraag voorleggen. Zelf denkt hij aan een vraag rond klimaatneutraliteit, geen kleine opgave.
Het vertrouwen van een minister in de bevolking is natuurlijk een goed begin, maar om een burgerberaad te laten slagen moet een meerderheid van de landelijke politici dat vertrouwen hebben. Daarom mijn tweede advies:
Advies 2: maak vooraf duidelijk wat er achteraf gebeurt met de uitkomst ✅In zijn brief verwijst Jetten terecht naar het klimaatburgerberaad in Frankrijk. President Emmanuel Macron leek de Franse bevolking te vertrouwen toen hij het burgerberaad in 2019 een grote klimaatvraag voorlegde. Maar het vertrouwen van alleen de president was niet genoeg, bleek later.
De deelnemers ontwikkelden een haalbaar en zinvol pakket maatregelen, maar 90 procent van die maatregelen sneuvelde in de Franse Senaat. De Senaat was vooraf niet betrokken bij de opdracht tot het burgerberaad en voelde zich daardoor niet genoodzaakt om de aanbevelingen serieus te nemen. Het gevolg: honderdduizend Fransen die boos de straat opgingen, omdat de politiek opnieuw een belofte aan burgers brak. Lees daarover bijvoorbeeld dit interview in NRC met een van de deelnemers.
Jetten wil teleurstelling voorkomenJetten wil die teleurstelling voorkomen. Hij schrijft dat burgerberaden vragen om ‘politiek-bestuurlijke betrokkenheid vooraf, om te waarborgen dát er iets met de uitkomsten van een burgerforum gebeurt, en wát dan precies’. Hij vindt daarom dat de opdracht tot een burgerberaad niet alleen gegeven moet worden door hem als minister of het kabinet, maar ook door het parlement. Dat zou inderdaad de perfecte manier zijn.
Daarom nodigt Jetten de Tweede Kamer uit om op korte termijn met hem in debat te gaan om zo gezamenlijk te bepalen óf er een landelijk klimaatburgerberaad georganiseerd moet worden, en zo ja, rond welk thema en onder welke voorwaarden.
Idealiter wordt dat besluit uiterlijk in oktober genomen, schrijft hij, zodat – bij een positief besluit – het burgerberaad in 2023 kan plaatsvinden. Ik hoop dat hij daarmee begin 2023 bedoelt, want de waarschuwingen van het klimaatpanel IPCC zijn ondubbelzinnig: we hebben geen tijd te verliezen.Lees hier het recentste rapport van het IPCC.
Advies 3: betrek de hele samenleving De afgelopen maanden werkte ik aan een internationaal onderzoek naar de factoren die ervoor zorgen dat (klimaat)burgerberaden impact hebben. Daaruit blijkt dat een bepalende factor vaak over het hoofd wordt gezien: een goede communicatiestrategie voor, tijdens en na afloop van het burgerberaad. Een burgerberaad moet namelijk geen achterkamertje worden, maar in verbinding staan met de samenleving.
De 17 miljoen Nederlanders die niet ingeloot zijn, moeten weten dat er een burgerberaad plaatsvindt en hoe de deelnemers geselecteerd zijn, en de informatiesessies via een livestream kunnen volgen. Ze moeten weten hoe zij zelf een bijdrage kunnen leveren en welke politieke opvolging de uitkomsten zullen krijgen. Die zichtbaarheid is nodig om het burgerberaad zo transparant, toegankelijk en betrouwbaar mogelijk te maken.
In andere landen was die communicatie vaak een blinde vlek, of er was eenvoudigweg te weinig budget voor uitgetrokken. Met als gevolg dat het burgerberaad niet altijd even zichtbaar was.
Hopelijk leren de minister en de Tweede Kamer daarvan en zorgen zij ervoor dat er in Nederland wél een goede publiekscampagne wordt opgezet.
Nu is het aan de Tweede Kamer – en aan onsJetten ziet een nationaal burgerberaad over het klimaat zitten, maar hij wil de opdracht daarvoor (terecht) samen met de Tweede Kamer geven. Het is nu dus aan de Kamerleden om te bepalen of zij burgers voldoende vertrouwen om hen op deze manier bij het klimaatbeleid te betrekken. En als dat zo is, hoe zij met de uitkomsten van een burgerberaad om zullen gaan.
Wij kunnen politici daarbij helpen: praat, tweet, post, blog over #burgerberaad. Want dat gesprek moet natuurlijk niet alleen in de Tweede Kamer plaatsvinden, maar in heel Nederland.
Auteur: Eva Rovers Bron de Correspondent
COLUMNMARTIN SOMMEROver nut en nadeel van een burgerberaad over het klimaat
8 juli 2022
Het is goed gebruik om in het laatste stukje voor het zomerreces terug te kijken op je eigen werk. Waar kon de criticus zijn eigen toets niet doorstaan? Ik herlees met gemengde gevoelens mijn enthousiaste rubriek over het zogeheten burgerberaad. Tijdens de formatie lag een voorstel op tafel om burgers mee te laten denken over prangende kwesties. Het burgerberaad of -forum zou een proeve van democratische vernieuwing zijn en een correctie op het roestige Haagse bedrijf. Daar heb ik mij laten meeslepen, maar deze week diende de herkansing zich aan. Minister Rob Jetten (Klimaat) heeft het initiatief bekendgemaakt om een burgerberaad te starten, en wel over zijn eigen klimaatbeleid.
Dat Jetten daarmee komt, mag een succes heten voor Eva Rovers. Zij schreef een wervend pamflet over het burgerberaad. U kunt het vanwege de talkshows en de interviews nauwelijks hebben gemist, en ook ik heb er veel van opgestoken. Het pamflet heet Nu is het aan ons – Oproep tot echte democratie. Dat klinkt meteen behoorlijk populistisch en dat is het ook. Bij Rovers zijn er de politici, die alleen aan de korte termijn denken en zich laten besmoezen door lobbyisten. En er zijn de echte mensen, die zich wel bekommeren om de lange termijn, om hun kinderen en kleinkinderen.
In de Kamerbrief van minister Rob Jetten over het burgerberaad komt het woord referendum niet voor.Beeld ReutersDat gaan ze in de praktijk brengen in een burgerberaad. Een groep van zo’n 150, door loting aangewezen burgers gaat in vrije dialoog een ingewikkeld vraagstuk te lijf. Wat ook onmiddellijk opvalt, is dat Rovers de uitkomst al kent, want daar begint haar pamflet mee. We moeten het klimaatprobleem met grote haast oplossen omdat de enggeestige politiek het niet doet. Ze is eigenlijk helemaal niet geïnteresseerd in de burgerinvloed, het gaat om de knikkers, het resultaat. Datzelfde geldt voor Jetten, die bredere steun zoekt voor wat al vastligt in zijn coalitieakkoord, klimaatneutraal zijn in 2050. De tekortkoming van de politiek betekent met andere woorden dat Jetten voor zijn voornemens de handen onvoldoende op elkaar krijgt.
Op het eerste gezicht is zo’n burgerberaad best sympathiek. Dankzij de loting mogen de afgehaakten van Josse de Voogd ook meedoen. En waarom zouden burgers geen directe verantwoordelijkheid aankunnen, de juryrechtspraak is op hetzelfde beginsel gegrondvest. Net als de politiek draait het strafrecht om praktische morele kwesties. Wij hebben om diezelfde reden al lekenbestuur en mevrouw Van der Wal weet per slot ook niet veel van stikstof. Maar bij nader inzien bestaat er een beslissend verschil met het strafrecht. Daar begint een zaak met een lijk en een verdachte. Over het lijk bestaat geen discussie. Zonder lijk geen zaak, dat is al sinds de Middeleeuwen zo.
Eva Rovers schreef een behoorlijk populistisch pamflet.Beeld Ivo van der BentMaar waar is het lijk bij het burgerberaad? Er is geen onmiskenbaar gegeven dat het begin van de beraadslagingen markeert. Het onderwerp klimaat wordt aangedragen door minister Jetten, in samenspraak met de Kamer. Het burgerberaad mag daarna de strafmaat voor de samenleving vaststellen. Je kunt veilig voorspellen dat krachtiger ingrijpen noodzakelijk zal zijn. Niet omdat ik de experts wantrouw die zullen komen vertellen dat de toestand hopeloos is. Wel omdat er voor de burgerberaders op dat moment geen ander probleem voorhanden is. Het klimaat is het enige vraagstuk en dat vraagt om ingrijpen.
Zo denken activisten erover, zoals Extinction Rebellion, waarbij Eva Rovers zich heeft aangesloten. Ook de rechter heeft maar één vraag ter tafel, de voorliggende, bijvoorbeeld in de Urgenda-zaak waarin de staat werd veroordeeld om de CO2-uitstoot sneller terug te brengen. Burgerberaad en rechter zijn als de egel in de parabel van de egel en de vos. De egel kan één groot ding, zijn stekels opzetten. De vos moet vele dingen kunnen om zijn prooi te verschalken. De politiek is een vos en moet in allerlei vraagstukken voors en tegens, baten en kosten afwegen. Het argument dat de politiek op vele borden tegelijk moet schaken, is altijd opgevoerd door de tegenstanders van het referendum. Nu het over klimaatbeleid gaat, hoor je over moeilijke politieke afwegingen ineens een stuk minder.
Van Josse de Voogd mogen de afgehaakten ook meedoen.Beeld Ivo van der BentAlles hangt af van een goede onderzoeksvraag, schrijft ook Rovers in haar pamflet. Daar heeft ze gelijk in. Wat je erin stopt, komt er ook weer uit. Een burgerberaad over klimaatneutraliteit in 2050 levert iets heel anders op dan een beraad over de vraag hoeveel inwoners Nederland in datzelfde jaar zou moeten tellen. ‘Garbage in, garbage out’, heet dat tegenwoordig. Wie de agenda en de procedure beheerst, heeft de macht. De toekomst van Defensie zou bijvoorbeeld best een onderwerp kunnen zijn voor het burgerberaad. Een kwestie van leven en dood, en er is ook een verdrag waaraan wij ons niet houden. Maar ja, het ontbreekt aan een Johan Vollenbroek, Marjan Minnesma of Eva Rovers die zich inzet voor meer tanks of houwitsers.
In mijn vorige, met de wijsheid van nu onverantwoord enthousiaste stukje over het burgerberaad, liet ik me verleiden door de hoogleraar bestuurskunde Frank Hendriks. Hij deed mee aan de commissie-Brenninkmeijer die tijdens de formatie positief advies uitbracht over het burgerberaad. Voorwaarde voor succes was wel, vertelde Hendriks me, dat het resultaat van het beraad zou worden voorgelegd aan de samenleving. Dat zou moeten gebeuren door middel van een referendum. U begrijpt het al. In de Kamerbrief van minister Jetten over het burgerberaad komt het woord referendum niet voor. Sterker nog, precies deze laatste week maakte de Tweede Kamer korte metten met het voornemen om het bindend referendum in te voeren. Prettige vakantie.
Bron: de Volkskrant
Vrijwilligers aanwijzen via een loting.
Het is één van de manieren waar de nieuwe Alkmaarse coalitie aan denkt om de betrokkenheid van de burgers bij het stadsbestuur te vergroten.
Het idee van loting komt uit het boek ’Tegen verkiezingen’ uit 2013 van de Belgische historicus David van Reybrouck. Hij betoogt daarin dat we verkiezingen zo heilig hebben verklaard dat we vergeten zijn dat je het volk ook rechtstreeks aan het bestuur kan laten deelnemen: via een loting. De oude Grieken deden het al. Verkiezingen zijn volgens van Reybrouck juist ooit ingesteld met het idee dat je het besturen niet aan het gewone volk kunt overlaten. Slechts een bovenlaag zou geschikt zijn voor stadsbestuur of regering.
Jury
Een loting is een beetje vergelijkbaar met de Amerikaanse juryrechtspraak. Wie als jurylid wordt aangewezen, dient te verschijnen. Of dat in Alkmaar ook zo dwingend moet worden, vermeldt het coalitieakkoord -dat donderdagavond officieel wordt gepresenteerd- nog niet. Eerst maar eens experimenteren: er moet een ’pilot’ komen. En ook niet meteen een hele nieuwe gemeenteraad bij elkaar loten. Rustig beginnen met een adviesgroepje.
De nieuwe coalitie hecht namelijk erg aan de mening van het volk, zo staat uitvoerig in plannen voor de komende 3,5 jaar. „We willen weten wat er speelt onder inwoners”, schrijven GroenLinks, BAS, CDA, PvdA, Leefbaar Alkmaar, ChristenUnie en SP. „We betrekken de samenleving zo veel mogelijk bij de besluitvorming.” Daar wil het nieuwe stadsbestuur natuurlijk de bestaande ’participatie’ (inspraak) voor gebruiken, maar ook dorps- en wijkpanels, al dan niet via internet. Ook referenda zijn mogelijk. En daar komt dus nu de loting bij.
Ingewikkeld
Want, zo zegt de coalitie, sommige onderwerpen zijn te ingewikkeld voor de nu beschikbare inspraakmogelijkheden. ’Mobiliteit’ bijvoorbeeld of de ’energietransitie’. „In dergelijke gevallen kan gedacht worden aan een pilot burgerberaad waarbij inwoners die zijn geloot, ondersteund door experts de gelegenheid krijgen om een zorgvuldig onderbouwd richtinggevend advies te geven.” Let wel: een advies. Want „het college en de gemeenteraad blijven vanzelfsprekend te allen tijde verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing.”
Al in 2015 bepleitte het nu Dijk en Waardse raadslid Wesley Boer -toen nog jongste bediende van de VVD- om in Heerhugowaard wijkraden te vormen die elk met zo’n 30 door loting ’aangewezen’ bewoners gevuld zouden moeten worden. „Als iemand niet wil, zou je nog eens met hem kunnen gaan praten, maar je kunt ook een heel huis inloten en dan bepalen de bewoners daarvan onderling maar wie er in de wijkraad gaat” , aldus Boer destijds.
Elite
Het voordeel van loting, zo vond hij, is dat niet steeds dezelfde wijkbewoners (’de participatie-elite’) op de voorgrond treden.
Ook hij wees op het Amerikaanse jurysysteem. „Dat blijkt een enorme leerschool. Mensen dragen ineens verantwoording.” In zijn voorstel geldt een inloting voor een of twee twee jaar. „Op die manier besturen inwoners afwisselend zelf en worden ze bestuurd. Juist dat aspect vergroot de betrokkenheid.” Boers idee is nooit uitgevoerd.
Bron: NHD
Het is één van de manieren waar de nieuwe Alkmaarse coalitie aan denkt om de betrokkenheid van de burgers bij het stadsbestuur te vergroten.
Het idee van loting komt uit het boek ’Tegen verkiezingen’ uit 2013 van de Belgische historicus David van Reybrouck. Hij betoogt daarin dat we verkiezingen zo heilig hebben verklaard dat we vergeten zijn dat je het volk ook rechtstreeks aan het bestuur kan laten deelnemen: via een loting. De oude Grieken deden het al. Verkiezingen zijn volgens van Reybrouck juist ooit ingesteld met het idee dat je het besturen niet aan het gewone volk kunt overlaten. Slechts een bovenlaag zou geschikt zijn voor stadsbestuur of regering.
Jury
Een loting is een beetje vergelijkbaar met de Amerikaanse juryrechtspraak. Wie als jurylid wordt aangewezen, dient te verschijnen. Of dat in Alkmaar ook zo dwingend moet worden, vermeldt het coalitieakkoord -dat donderdagavond officieel wordt gepresenteerd- nog niet. Eerst maar eens experimenteren: er moet een ’pilot’ komen. En ook niet meteen een hele nieuwe gemeenteraad bij elkaar loten. Rustig beginnen met een adviesgroepje.
De nieuwe coalitie hecht namelijk erg aan de mening van het volk, zo staat uitvoerig in plannen voor de komende 3,5 jaar. „We willen weten wat er speelt onder inwoners”, schrijven GroenLinks, BAS, CDA, PvdA, Leefbaar Alkmaar, ChristenUnie en SP. „We betrekken de samenleving zo veel mogelijk bij de besluitvorming.” Daar wil het nieuwe stadsbestuur natuurlijk de bestaande ’participatie’ (inspraak) voor gebruiken, maar ook dorps- en wijkpanels, al dan niet via internet. Ook referenda zijn mogelijk. En daar komt dus nu de loting bij.
Ingewikkeld
Want, zo zegt de coalitie, sommige onderwerpen zijn te ingewikkeld voor de nu beschikbare inspraakmogelijkheden. ’Mobiliteit’ bijvoorbeeld of de ’energietransitie’. „In dergelijke gevallen kan gedacht worden aan een pilot burgerberaad waarbij inwoners die zijn geloot, ondersteund door experts de gelegenheid krijgen om een zorgvuldig onderbouwd richtinggevend advies te geven.” Let wel: een advies. Want „het college en de gemeenteraad blijven vanzelfsprekend te allen tijde verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing.”
Al in 2015 bepleitte het nu Dijk en Waardse raadslid Wesley Boer -toen nog jongste bediende van de VVD- om in Heerhugowaard wijkraden te vormen die elk met zo’n 30 door loting ’aangewezen’ bewoners gevuld zouden moeten worden. „Als iemand niet wil, zou je nog eens met hem kunnen gaan praten, maar je kunt ook een heel huis inloten en dan bepalen de bewoners daarvan onderling maar wie er in de wijkraad gaat” , aldus Boer destijds.
Elite
Het voordeel van loting, zo vond hij, is dat niet steeds dezelfde wijkbewoners (’de participatie-elite’) op de voorgrond treden.
Ook hij wees op het Amerikaanse jurysysteem. „Dat blijkt een enorme leerschool. Mensen dragen ineens verantwoording.” In zijn voorstel geldt een inloting voor een of twee twee jaar. „Op die manier besturen inwoners afwisselend zelf en worden ze bestuurd. Juist dat aspect vergroot de betrokkenheid.” Boers idee is nooit uitgevoerd.
Bron: NHD
|
Utrecht 2 juli 2022, In ‘Nu is het aan ons’ pleit Eva Rovers heel overtuigend voor het burgerberaad
Als u, net als ik, inwoner bent van Utrecht, zou het zomaar kunnen dat u binnenkort wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een burgerberaad. Een burgerberaad is een groep burgers die door middel van loting tot stand is gekomen en die zich buigt over een maatschappelijke kwestie. Vervolgens geeft zij de politiek concrete adviezen die uiteraard niet in een la mogen verdwijnen. De Utrechtse gemeenteraad wil deze vorm van inspraak inzetten in het lokale bestuur en heeft daartoe in maart met grote meerderheid een motie aangenomen. Nou volg ik de lokale politiek niet op de voet en dit bericht had mij dan ook niet eerder bereikt, maar in het onlangs verschenen pamflet Nu is het aan ons wordt dit Utrechtse initiatief als hoopgevend feit vermeld.
Aan de hand van voorbeelden uit binnen- en buitenland laat Rovers zien dat burgerberaden een effectief middel kunnen zijn om complexe problemen aan te pakken. Een voorbeeld van zo’n complex probleem is het klimaat. Hoewel we het klimaatprobleem al decennia zien opdoemen, blijken politici niet in staat om deze kwestie effectief te bestrijden. Zij moeten rekening houden met hun achterban en hun herverkiezing en worden bespeeld door machtige lobbyisten. Allemaal problemen waar burgerberaden geen last van hebben. Zij vertegenwoordigen geen achterban en hun werk is gericht op consensus en het algemeen belang.
Dat Eva Rovers een warm voorstander is van burgerberaden is zacht uitgedrukt. Zij beschouwt ze als een noodzakelijke vernieuwing van onze democratie en roept burgers op zich hier voor in te zetten. Dat doet zij wat mij betreft heel overtuigend. Mij zal je niet zo snel zien lopen in een klimaatmars, maar de petitie voor een burgerraad over het klimaat, die heb ik getekend. (Kris Burger) Bron: Nieuwe Utrechtse krant
Als u, net als ik, inwoner bent van Utrecht, zou het zomaar kunnen dat u binnenkort wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een burgerberaad. Een burgerberaad is een groep burgers die door middel van loting tot stand is gekomen en die zich buigt over een maatschappelijke kwestie. Vervolgens geeft zij de politiek concrete adviezen die uiteraard niet in een la mogen verdwijnen. De Utrechtse gemeenteraad wil deze vorm van inspraak inzetten in het lokale bestuur en heeft daartoe in maart met grote meerderheid een motie aangenomen. Nou volg ik de lokale politiek niet op de voet en dit bericht had mij dan ook niet eerder bereikt, maar in het onlangs verschenen pamflet Nu is het aan ons wordt dit Utrechtse initiatief als hoopgevend feit vermeld.
Aan de hand van voorbeelden uit binnen- en buitenland laat Rovers zien dat burgerberaden een effectief middel kunnen zijn om complexe problemen aan te pakken. Een voorbeeld van zo’n complex probleem is het klimaat. Hoewel we het klimaatprobleem al decennia zien opdoemen, blijken politici niet in staat om deze kwestie effectief te bestrijden. Zij moeten rekening houden met hun achterban en hun herverkiezing en worden bespeeld door machtige lobbyisten. Allemaal problemen waar burgerberaden geen last van hebben. Zij vertegenwoordigen geen achterban en hun werk is gericht op consensus en het algemeen belang.
Dat Eva Rovers een warm voorstander is van burgerberaden is zacht uitgedrukt. Zij beschouwt ze als een noodzakelijke vernieuwing van onze democratie en roept burgers op zich hier voor in te zetten. Dat doet zij wat mij betreft heel overtuigend. Mij zal je niet zo snel zien lopen in een klimaatmars, maar de petitie voor een burgerraad over het klimaat, die heb ik getekend. (Kris Burger) Bron: Nieuwe Utrechtse krant
Helmond 28-6-2022, Democratische vernieuwing
Het nieuwe ambitieakkoord geeft ruimte voor samenwerking en vernieuwing. Bijvoorbeeld op het vlak van participatie. En dat is een goede zaak.
Met participatie bedoelen we het betrekken van onze inwoners. Dat is in de afgelopen jaren te weinig gebeurd. Lokaal (en landelijk) tekent zich een trend af: het vertrouwen in de politiek neemt af, inwoners voelen zich niet goed geïnformeerd en ervaren nauwelijks betrokkenheid bij besluitvorming. Dat uit zich in Helmond in lage opkomstcijfers bij gemeenteraadsverkiezingen.
Dat kan anders – en moet anders. In campagnetijd hoorde ik veel partijen zeggen (beloven?) dat we niet over onze inwoners moeten praten, maar mét. Laten we daar werk van maken. Want we staan voor nogal wat uitdagingen in Helmond.
Zo groeien we naar een stad met 115.000 inwoners, willen we de tweedeling het hoofd bieden en werken we met partnerstad Eindhoven aan een Klimaatactieplan om sneller klimaatneutraal te zijn. Dat heeft impact op nogal wat terreinen. Hoe geven we bijvoorbeeld de energietransitie in onze stad vorm? Met de kennis over thema’s als deze zit het in Helmond wel goed. We kunnen bogen op een kwalitatief sterk ambtelijk apparaat.
De kunst is om die kennis te vertalen in concrete plannen. De inbreng van onze inwoners is daarbij noodzakelijk, maar ook lastig ‘voor elkaar te krijgen’ met een almaar groeiende kloof tussen politiek en inwoners. Een burgerberaad biedt uitkomst.
Een gelote groep inwoners buigt zich dan over een vraagstuk dat alle Helmonders raakt. Zij vormen een representatieve afspiegeling van de inwoners van onze stad en wisselen hun persoonlijke kijk met elkaar uit. Vervolgens laten ze zich uitvoerig informeren door experts. Dat helpt om hun persoonlijke kijk te verdiepen of juist aan te scherpen. Tot slot formuleren ze aanbevelingen voor nieuw beleid.
In steden als Haarlem, Utrecht en Amsterdam, maar ook internationaal is het burgerberaad een succes. Het vertrouwen in de politiek is er toegenomen. Bovendien blijkt het een uitstekend middel tegen polarisatie: niet vooringenomen meningen, maar dialoog en uitwisseling staan centraal. Hoe gevoeliger een kwestie? Des te slimmer om een burgerberaad te organiseren.
En werkt zo’n burgerberaad niet juist vertragend? Het simpele antwoord luidt: nee. Juist op vraagstukken waar we ons in Helmond op vastbijten, kunnen burgerberaden voor versnelling zorgen. Als het in andere steden kan, moet dat ook in Helmond lukken. CDA Helmond werkt graag mee aan zo’n vernieuwing.
John van der Kant Raadslid CDA Bron CDA
Het nieuwe ambitieakkoord geeft ruimte voor samenwerking en vernieuwing. Bijvoorbeeld op het vlak van participatie. En dat is een goede zaak.
Met participatie bedoelen we het betrekken van onze inwoners. Dat is in de afgelopen jaren te weinig gebeurd. Lokaal (en landelijk) tekent zich een trend af: het vertrouwen in de politiek neemt af, inwoners voelen zich niet goed geïnformeerd en ervaren nauwelijks betrokkenheid bij besluitvorming. Dat uit zich in Helmond in lage opkomstcijfers bij gemeenteraadsverkiezingen.
Dat kan anders – en moet anders. In campagnetijd hoorde ik veel partijen zeggen (beloven?) dat we niet over onze inwoners moeten praten, maar mét. Laten we daar werk van maken. Want we staan voor nogal wat uitdagingen in Helmond.
Zo groeien we naar een stad met 115.000 inwoners, willen we de tweedeling het hoofd bieden en werken we met partnerstad Eindhoven aan een Klimaatactieplan om sneller klimaatneutraal te zijn. Dat heeft impact op nogal wat terreinen. Hoe geven we bijvoorbeeld de energietransitie in onze stad vorm? Met de kennis over thema’s als deze zit het in Helmond wel goed. We kunnen bogen op een kwalitatief sterk ambtelijk apparaat.
De kunst is om die kennis te vertalen in concrete plannen. De inbreng van onze inwoners is daarbij noodzakelijk, maar ook lastig ‘voor elkaar te krijgen’ met een almaar groeiende kloof tussen politiek en inwoners. Een burgerberaad biedt uitkomst.
Een gelote groep inwoners buigt zich dan over een vraagstuk dat alle Helmonders raakt. Zij vormen een representatieve afspiegeling van de inwoners van onze stad en wisselen hun persoonlijke kijk met elkaar uit. Vervolgens laten ze zich uitvoerig informeren door experts. Dat helpt om hun persoonlijke kijk te verdiepen of juist aan te scherpen. Tot slot formuleren ze aanbevelingen voor nieuw beleid.
In steden als Haarlem, Utrecht en Amsterdam, maar ook internationaal is het burgerberaad een succes. Het vertrouwen in de politiek is er toegenomen. Bovendien blijkt het een uitstekend middel tegen polarisatie: niet vooringenomen meningen, maar dialoog en uitwisseling staan centraal. Hoe gevoeliger een kwestie? Des te slimmer om een burgerberaad te organiseren.
En werkt zo’n burgerberaad niet juist vertragend? Het simpele antwoord luidt: nee. Juist op vraagstukken waar we ons in Helmond op vastbijten, kunnen burgerberaden voor versnelling zorgen. Als het in andere steden kan, moet dat ook in Helmond lukken. CDA Helmond werkt graag mee aan zo’n vernieuwing.
John van der Kant Raadslid CDA Bron CDA
Den Haag, 27 juni 2022,
Er komt een burgerberaad in Zuid-Holland. Een ruime meerderheid van Provinciale Staten steunt het voorstel van GroenLinks. Bij een dergelijk beraad wordt een representatieve en diverse groep inwoners betrokken bij grote vraagstukken, waarbij zij advies geven aan de politiek.
Burgerberaad
Een burgerberaad helpt politici bij het nemen van beslissingen over ingewikkelde onderwerpen. Het gaat om een gelote, en daardoor representatieve, groep burgers. Zij worden tijdens het proces door experts geïnformeerd, overleggen met elkaar en doen daarna een aanbeveling aan de politiek.
Sinan Özkaya
GroenLinks-Statenlid en initiatiefnemer Sinan Özkaya: ’’Steeds meer inwoners haken af en hebben het gevoel dat de politiek er niet meer voor hen is. Het is daarom belangrijk om inwoners beter te betrekken bij onze besluiten. Omdat deelnemers van een burgerberaad worden geloot, hebben alle inwoners, jong en oud, de kans om mee te denken en oplossingen aan te dragen. Er is een rijkdom aan ideeën, gedachten en achtergronden in onze provincie die wij moeten horen.’’
Motie van meerdere partijen
In de aangenomen motie wordt het college opgeroepen om een burgerberaad te organiseren en de uitkomsten ervan over te nemen. Wederom Özkaya: ’’Als er niets te beïnvloeden valt voor inwoners, moet je ook geen participatietraject starten. Wij hebben vertrouwen in burgers en willen ons daarom committeren aan de uitkomsten van het burgerberaad.’’
De motie van GroenLinks is samen met het CDA, PvdA, CU/SGP, PvdD, 50Plus, JA21, D66 en SP ingediend en aangenomen door een meerderheid van de Staten.
VVD, FvD, Groep Go en één Statenlid van de PvdA stemden tegen.
Bron Regio Online
NB: De Provincie Gelderland ging hen reeds voor eind april dit jaar:
Zie daarvoor : Eerste Burgerberaad Gelderland adviseert over klimaatbeleid
Er komt een burgerberaad in Zuid-Holland. Een ruime meerderheid van Provinciale Staten steunt het voorstel van GroenLinks. Bij een dergelijk beraad wordt een representatieve en diverse groep inwoners betrokken bij grote vraagstukken, waarbij zij advies geven aan de politiek.
Burgerberaad
Een burgerberaad helpt politici bij het nemen van beslissingen over ingewikkelde onderwerpen. Het gaat om een gelote, en daardoor representatieve, groep burgers. Zij worden tijdens het proces door experts geïnformeerd, overleggen met elkaar en doen daarna een aanbeveling aan de politiek.
Sinan Özkaya
GroenLinks-Statenlid en initiatiefnemer Sinan Özkaya: ’’Steeds meer inwoners haken af en hebben het gevoel dat de politiek er niet meer voor hen is. Het is daarom belangrijk om inwoners beter te betrekken bij onze besluiten. Omdat deelnemers van een burgerberaad worden geloot, hebben alle inwoners, jong en oud, de kans om mee te denken en oplossingen aan te dragen. Er is een rijkdom aan ideeën, gedachten en achtergronden in onze provincie die wij moeten horen.’’
Motie van meerdere partijen
In de aangenomen motie wordt het college opgeroepen om een burgerberaad te organiseren en de uitkomsten ervan over te nemen. Wederom Özkaya: ’’Als er niets te beïnvloeden valt voor inwoners, moet je ook geen participatietraject starten. Wij hebben vertrouwen in burgers en willen ons daarom committeren aan de uitkomsten van het burgerberaad.’’
De motie van GroenLinks is samen met het CDA, PvdA, CU/SGP, PvdD, 50Plus, JA21, D66 en SP ingediend en aangenomen door een meerderheid van de Staten.
VVD, FvD, Groep Go en één Statenlid van de PvdA stemden tegen.
Bron Regio Online
NB: De Provincie Gelderland ging hen reeds voor eind april dit jaar:
Zie daarvoor : Eerste Burgerberaad Gelderland adviseert over klimaatbeleid
Amsterdam, 25-6-22,
Burgers die politici helpen om heikele kwesties op te lossen? Het kan. En het gebeurt door heel Europa. In Ierland zorgde een burgerberaad – een groep gelote burgers die zich informeren en beraden over een maatschappelijk probleem – dat de jarenlange politieke patstelling rond abortuswetgeving werd doorbroken, een ander Iers burgerberaad zorgde voor de legalisering van het homohuwelijk. In onder meer Schotland, Spanje, Luxemburg, Denemarken en Oostenrijk helpen burgerberaden om klimaatbeleid te ontwikkelen. En in Frankrijk, Duitsland en Noord-Macedonië werden lokale burgerberaden georganiseerd rond coronamaatregelen en vaccinatietwijfel. Het resultaat: haalbare voorstellen, inwoners die zich gehoord voelen door de politiek, die meer begrip hebben voor maatregelen én voor de lastige afwegingen waar politici voor staan.
Eva Rovers is schrijver van Nu is het aan ons en mede-oprichter van Bureau Burgerberaad.
Natuurlijk gaat dat niet vanzelf. Een burgerberaad werkt alleen als het goed opgezet wordt en aan bepaalde randvoorwaarden voldoet – net zoals verkiezingen alleen werken als ze fatsoenlijk georganiseerd worden.
ZorgenIk onderschrijf dan ook een aantal zorgen die Annemarie Kok in NRC uitte. Zo stelt zij terecht dat „in een later stadium de uitwerking van voorstellen tot beleid alsnog op maatschappelijke en politieke weerstand kan stuiten”. Dat is echter geen thema dat ‘onvermeld’ blijft, zoals ze meent, maar juist veel aandacht krijgt in praktijk en onderzoek naar burgerberaden – zeker nadat de bijna 150 aanbevelingen van het Franse burgerberaad (2019-2020) grotendeels sneuvelden vanwege weerstand in de Franse Senaat. De maatschappelijke weerstand die in Frankrijk volgde, ging dan ook over deze politieke onbetrouwbaarheid, niet over de uitkomst zelf: het pakket klimaatmaatregelen had de steun van 70 procent van de Franse bevolking.
Bij burgerberaden die sindsdien plaatsvinden wordt vooraf beter afgesproken wat er achteraf met de uitkomst gebeurt. Dat wil niet zeggen dat een burgerberaad carte blanche heeft of dat de uitkomst bindend is (dat zou grondwettelijk ook niet kunnen), maar wel dat de politieke opdrachtgever – het parlement bijvoorbeeld – vooraf kraakhelder aangeeft aan welke criteria aanbevelingen moeten voldoen en welke procedure zij na afloop zal volgen.
De realiteit is dat in alle ons omringende landen burgerberaden plaatsvinden rond complexe of gepolariseerde onderwerpen
Lastiger te begrijpen is Koks bewering dat burgerberaden „bepaald geen aanwinst zijn voor de democratie” en tot een „chaotische democratie” zouden leiden. Ze geeft helaas niet aan waar dat uit blijkt. Is Ierland in chaos vervallen na het burgerberaad over abortuswetgeving? Waarom organiseert dat land dan sindsdien regelmatig burgerberaden over allerlei thema’s, van drugsbeleid tot biodiversiteit?
EigenbelangDe realiteit is dat in alle ons omringende landen burgerberaden plaatsvinden rond complexe of gepolariseerde onderwerpen. Waarom? Omdat democratie meer is dan alleen verkiezingen en politieke partijen. Uit de praktijk en uit omvangrijk onderzoek van onder meer de OESO blijkt dat ‘gewone mensen’ uitstekend in staat zijn om verschillende belangen af te wegen en samen tot oplossingen te komen. Deelnemers doen ook aanbevelingen die tegen hun directe eigenbelang ingaan (meer belasting op vliegtickets bijvoorbeeld) ten gunste van toekomstige generaties. Ze blijken meer integraal naar problemen te kijken, omdat ze niet vastzitten in verkokerde departementen. En door hun diverse samenstelling blijken burgerberaden bovendien minder last te hebben van blinde vlekken dan vaak homogene groepen ambtenaren of politici. Mits goed uitgevoerd en met een duidelijk mandaat, blijken burgerberaden juist een medicijn voor een chaotische democratie.
Want is een chaotische democratie niet juist waar we nu in zitten? Een groeiende groep Nederlanders voelt zich niet vertegenwoordigd door volksvertegenwoordigers. Ze herkennen zich niet in politici, noch in het beleid. Daarnaast blijkt de ‘grondwettelijke vrijheid’ van volksvertegenwoordigers in de praktijk een korset van fractiediscipline, coalitiedwang en de race om zetels. Partijbelangen winnen het van gemeenschappelijke belangen, en de waan van de dag wint het van de lange termijn. Daardoor worden problemen vooruitgeschoven (klimaat, stikstof, toeslagen, huisvesting, jeugdzorg) en ontwikkelen zich tot crises.
Politici kunnen zichzelf niet aan de haren uit dat moeras trekken. Laat ons, burgers, hen helpen. Laat ons meedenken, meepraten en meebeslissen over de complexe problemen waar we als samenleving voor staan. Daar is inderdaad politieke moed voor nodig: de moed van politici om burgers te vertrouwen.
Burgers die politici helpen om heikele kwesties op te lossen? Het kan. En het gebeurt door heel Europa. In Ierland zorgde een burgerberaad – een groep gelote burgers die zich informeren en beraden over een maatschappelijk probleem – dat de jarenlange politieke patstelling rond abortuswetgeving werd doorbroken, een ander Iers burgerberaad zorgde voor de legalisering van het homohuwelijk. In onder meer Schotland, Spanje, Luxemburg, Denemarken en Oostenrijk helpen burgerberaden om klimaatbeleid te ontwikkelen. En in Frankrijk, Duitsland en Noord-Macedonië werden lokale burgerberaden georganiseerd rond coronamaatregelen en vaccinatietwijfel. Het resultaat: haalbare voorstellen, inwoners die zich gehoord voelen door de politiek, die meer begrip hebben voor maatregelen én voor de lastige afwegingen waar politici voor staan.
Eva Rovers is schrijver van Nu is het aan ons en mede-oprichter van Bureau Burgerberaad.
Natuurlijk gaat dat niet vanzelf. Een burgerberaad werkt alleen als het goed opgezet wordt en aan bepaalde randvoorwaarden voldoet – net zoals verkiezingen alleen werken als ze fatsoenlijk georganiseerd worden.
ZorgenIk onderschrijf dan ook een aantal zorgen die Annemarie Kok in NRC uitte. Zo stelt zij terecht dat „in een later stadium de uitwerking van voorstellen tot beleid alsnog op maatschappelijke en politieke weerstand kan stuiten”. Dat is echter geen thema dat ‘onvermeld’ blijft, zoals ze meent, maar juist veel aandacht krijgt in praktijk en onderzoek naar burgerberaden – zeker nadat de bijna 150 aanbevelingen van het Franse burgerberaad (2019-2020) grotendeels sneuvelden vanwege weerstand in de Franse Senaat. De maatschappelijke weerstand die in Frankrijk volgde, ging dan ook over deze politieke onbetrouwbaarheid, niet over de uitkomst zelf: het pakket klimaatmaatregelen had de steun van 70 procent van de Franse bevolking.
Bij burgerberaden die sindsdien plaatsvinden wordt vooraf beter afgesproken wat er achteraf met de uitkomst gebeurt. Dat wil niet zeggen dat een burgerberaad carte blanche heeft of dat de uitkomst bindend is (dat zou grondwettelijk ook niet kunnen), maar wel dat de politieke opdrachtgever – het parlement bijvoorbeeld – vooraf kraakhelder aangeeft aan welke criteria aanbevelingen moeten voldoen en welke procedure zij na afloop zal volgen.
De realiteit is dat in alle ons omringende landen burgerberaden plaatsvinden rond complexe of gepolariseerde onderwerpen
Lastiger te begrijpen is Koks bewering dat burgerberaden „bepaald geen aanwinst zijn voor de democratie” en tot een „chaotische democratie” zouden leiden. Ze geeft helaas niet aan waar dat uit blijkt. Is Ierland in chaos vervallen na het burgerberaad over abortuswetgeving? Waarom organiseert dat land dan sindsdien regelmatig burgerberaden over allerlei thema’s, van drugsbeleid tot biodiversiteit?
EigenbelangDe realiteit is dat in alle ons omringende landen burgerberaden plaatsvinden rond complexe of gepolariseerde onderwerpen. Waarom? Omdat democratie meer is dan alleen verkiezingen en politieke partijen. Uit de praktijk en uit omvangrijk onderzoek van onder meer de OESO blijkt dat ‘gewone mensen’ uitstekend in staat zijn om verschillende belangen af te wegen en samen tot oplossingen te komen. Deelnemers doen ook aanbevelingen die tegen hun directe eigenbelang ingaan (meer belasting op vliegtickets bijvoorbeeld) ten gunste van toekomstige generaties. Ze blijken meer integraal naar problemen te kijken, omdat ze niet vastzitten in verkokerde departementen. En door hun diverse samenstelling blijken burgerberaden bovendien minder last te hebben van blinde vlekken dan vaak homogene groepen ambtenaren of politici. Mits goed uitgevoerd en met een duidelijk mandaat, blijken burgerberaden juist een medicijn voor een chaotische democratie.
Want is een chaotische democratie niet juist waar we nu in zitten? Een groeiende groep Nederlanders voelt zich niet vertegenwoordigd door volksvertegenwoordigers. Ze herkennen zich niet in politici, noch in het beleid. Daarnaast blijkt de ‘grondwettelijke vrijheid’ van volksvertegenwoordigers in de praktijk een korset van fractiediscipline, coalitiedwang en de race om zetels. Partijbelangen winnen het van gemeenschappelijke belangen, en de waan van de dag wint het van de lange termijn. Daardoor worden problemen vooruitgeschoven (klimaat, stikstof, toeslagen, huisvesting, jeugdzorg) en ontwikkelen zich tot crises.
Politici kunnen zichzelf niet aan de haren uit dat moeras trekken. Laat ons, burgers, hen helpen. Laat ons meedenken, meepraten en meebeslissen over de complexe problemen waar we als samenleving voor staan. Daar is inderdaad politieke moed voor nodig: de moed van politici om burgers te vertrouwen.
Niet van deze tijd en onwetenschappelijk. Die kwalificaties geef ik aan het artikel van Annemarie Kok over burgerberaden (O&D, 18/6). In de jaren 60, in de jaren 90 misschien, zouden haar vier argumenten steekhoudend zijn geweest. Nu berusten haar veronderstellingen op politieke romantiek. Als je in 2022 nog denkt dat de oplossing komt uit mantra’s als „het serieuzer nemen van grondwettelijke verantwoordelijkheid”, blijft hopen na „een jaar of tien... om langs deze lijnen de democratie te vernieuwen”; dan ben je geen realist. De realiteit toont ons politieke verlamming door de waan van de dag. Dagelijks horen wij dat de burger zich al lang niet meer gerepresenteerd weet door verkiezingen. Een roep om echte democratie is dus wél gerechtvaardigd. Van een „dwingende adviesmacht” is geen sprake door de hiërarchische borging van het burgerberaad ten opzichte van het gekozen parlement. De opkomst bij verkiezingen daalt, terwijl een groot deel van de uitgebrachte stemmen gaat naar protestpartijen die het democratisch proces frustreren en schofferen, en er soms zelfs bedreigend voor zijn. Er is geen enkele reden om een lid van een burgerpanel minder te vertrouwen dan een parlementariër. Kiezers en gekozenen zorgen voor versnippering van het politieke landschap, waarbij deelbelangen hoofdzaak van beleid worden. Segregatie is een verdienmodel geworden; hoezo overlegdemocratie? Eigen belang is mainstream! Laat dan het burgerberaad zich maar „slechts met één thema bezig” houden; dat is zijn krácht, niet een zwakte. Van een democratisch geloot burgerberaad valt meer te verwachten dan van parlementariërs, die zich gevoeliger hebben getoond voor manipulerend lobbyisme dan voor het mandaat van hun kiezers.
Jik Nihom Enschede Bron: NRC d.d. 25-6-2022
Jik Nihom Enschede Bron: NRC d.d. 25-6-2022
Den Haag, 21 juni 2022,
Burgerfora kunnen de vertegenwoordiging in onze democratie wel degelijk aanvullen.
Burgerfora kunnen de vertegenwoordiging in onze democratie wel degelijk aanvullen.
Opinie NRC: Democratie Met goede afspraken zijn de risico’s van burgerberaden in te dammen.
Evelien Tonkens reageert op de argumenten van Annemarie Kok.
Conservatieven bedienen zich doorgaans van drie typen argumenten om progressieve voorstellen tegen te houden, volgens de filosoof Albert Hirschman. Ten eerste perversiteit: het voorstel leidt tot het omgekeerde van wat wordt beoogd. Ten tweede futiliteit: het voorstel is onbeduidend en leidt tot niets. Ten derde gevaar: het voorstel is wel beduidend, maar het bedreigt andere verworvenheden. Deze argumenten zijn deels tegenstrijdig, want een voorstel kan niet tegelijkertijd betekenisvol en betekenisloos zijn.
Conservatieven bedienen zich doorgaans van drie typen argumenten om progressieve voorstellen tegen te houden, volgens de filosoof Albert Hirschman. Ten eerste perversiteit: het voorstel leidt tot het omgekeerde van wat wordt beoogd. Ten tweede futiliteit: het voorstel is onbeduidend en leidt tot niets. Ten derde gevaar: het voorstel is wel beduidend, maar het bedreigt andere verworvenheden. Deze argumenten zijn deels tegenstrijdig, want een voorstel kan niet tegelijkertijd betekenisvol en betekenisloos zijn.
Evelien Tonkens is hoogleraar burgerschap (Universiteit voor Humanistiek). Ze was lid van de commissie-Brenninkmeijer die in 2021 een advies uitbracht over burgerfora met betrekking tot klimaat en energie.
In de kritiek van Annemarie Kok op burgerfora of burgerberaden, afgelopen zaterdag in NRC (Burgerberaad is niet ‘echte democratie’, 18/6), zijn alle drie typen argumenten terug te vinden, inclusief bijkomende tegenstrijdigheden. Allereerst het perversiteitsargument. Burgerfora beloven de democratie te versterken, maar ondermijnen haar juist, betoogt Kok. Ze geven een „dwingend en mogelijk zelfs bindend advies”. Daarmee wordt de representatieve democratie „gegijzeld”: die moet haast wel instemmen. Dit risico bestaat inderdaad, maar valt goed in te dammen. Bijvoorbeeld door af te spreken dat het advies uitmondt in meerdere opties waarover de raad of de bevolking zich uit kan spreken middels een preferendum. Of door te zorgen dat de discussie binnen een burgerforum tegelijkertijd ook daarbuiten gevoerd wordt. Op sociale media, in buurthuizen, bibliotheken, scholen en maatschappelijke organisaties. Met kunstenaars die er kunstwerken over maken en leerlingen die erover tekenen, zingen of filmen.
Burgerfora zijn volgens Kok om nog een andere reden een pervertering van de democratie: gelote deelnemers zijn volgens haar minder representatief dan gekozen volksvertegenwoordigers. Ze representeren identiteitskenmerken zoals migratieachtergrond, gender of leeftijd. Vertegenwoordiging gaat volgens Kok echter niet om identiteit, maar om verantwoording: vertegenwoordigers moeten ter verantwoording geroepen kunnen worden. Dat is een interessante invulling van vertegenwoordiging, maar vertegenwoordiging in termen van identiteit is gebleken ook waardevol te zijn, want mensen met een praktische opleiding brengen vaker onderwerpen in die voor praktisch opgeleiden relevant zijn. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld leeftijd, gender en migratieachtergrond. Vertegenwoordiging via verantwoording vereist bovendien dat burgers massaal lid zijn van politieke partijen waar die verantwoording plaatsvindt. Helaas is slechts 2,4 procent van de Nederlanders partijlid, dus representatie via verantwoording vindt nauwelijks plaats. Aanvullende vormen van representatie zijn dus wenselijk.
Al genoeg externe invloed?
Het voorstel voor burgerfora is volgens Kok ook futiel: burgerfora beogen de gekozen volksvertegenwoordiging van buitenaf te beïnvloeden, maar daar is al veel gelegenheid voor, zoals inspraakavonden, burgerinitiatieven en het polderen van maatschappelijke organisaties. Maar als we Koks perversiteitskritiek serieus nemen, geldt deze ook voor inspraakavonden, burgerinitiatieven en polderen. Daar mist dan ook vertegenwoordiging als verantwoording. Hirschman stelde al dat het perversiteitsargument parasiteert op het feit dat progressieven er eerder niet naar luisterden: van de angst dat inspraak, burgerinitiatieven of polderen de democratie zouden ondermijnen, waren weinigen onder de indruk. Dus kwamen deze ooit progressieve voorstellen er, en kunnen conservatieven nu betogen dat burgerfora futiel zijn omdat we al deze vormen van externe invloed al hebben.
Maar als we externe invloed wenselijk vinden, is een burgerforum dan een slechter idee dan die andere vormen? Dat is de vraag die Kok zich zou moeten stellen. Bij deze afweging zouden burgerfora winnen, want via inspraak en burgerinitiatieven hebben vooral theoretisch opgeleiden invloed, en polderen geeft vooral invloed aan bedrijven en grote maatschappelijke organisaties (van wie de leden soms niet eens hun lobby steunen, maar lid zijn omdat ze hulp bij autopech willen).
Ook het gevaarargument vinden we bij Kok. Ze betoogt dat burgerfora een belangrijke verworvenheid bedreigen, namelijk overzichtelijkheid. Burgerfora leiden volgens haar tot politieke en bestuurlijke chaos, „waarin niet meer duidelijk is wie waarover gaat en waarom”. Dit is inderdaad een risico, maar het kan goed beperkt worden door heldere afspraken over waar een burgerforum toe moet leiden en wat er vervolgens met de adviezen gebeurt.
Tussen uiterstenKok signaleert dus terecht risico’s van burgerfora. Daar ontbreekt het bij voorstanders nog weleens aan. De oproep van Eva Rovers tot ‘echte democratie’ getuigt van weinig besef van die risico’s. Daarbij is het, zoals Kok terecht stelt, een misplaatste diskwalificatie van de gekozen volksvertegenwoordiging. Maar er is veel ruimte tussen beide uitersten: burgerfora zijn niet de ‘echte’ democratie, maar wel de moeite van het proberen waard. Ze kunnen ons democratisch debat verbreden en verlevendigen en een meer constructieve draai geven. Want ze draaien niet om wat er allemaal mis is, maar om wat we daaraan kunnen doen. Ze kunnen onderwerpen waarover binnen politieke partijen heel verschillend gedacht wordt, uit de politieke loopgraven tillen en met frisse blik bekijken. Vele landen gingen ons voor. Nu wij.
Bron NRC.
Evelien Tonkens reageert op de argumenten van Annemarie Kok.
Conservatieven bedienen zich doorgaans van drie typen argumenten om progressieve voorstellen tegen te houden, volgens de filosoof Albert Hirschman. Ten eerste perversiteit: het voorstel leidt tot het omgekeerde van wat wordt beoogd. Ten tweede futiliteit: het voorstel is onbeduidend en leidt tot niets. Ten derde gevaar: het voorstel is wel beduidend, maar het bedreigt andere verworvenheden. Deze argumenten zijn deels tegenstrijdig, want een voorstel kan niet tegelijkertijd betekenisvol en betekenisloos zijn.
Conservatieven bedienen zich doorgaans van drie typen argumenten om progressieve voorstellen tegen te houden, volgens de filosoof Albert Hirschman. Ten eerste perversiteit: het voorstel leidt tot het omgekeerde van wat wordt beoogd. Ten tweede futiliteit: het voorstel is onbeduidend en leidt tot niets. Ten derde gevaar: het voorstel is wel beduidend, maar het bedreigt andere verworvenheden. Deze argumenten zijn deels tegenstrijdig, want een voorstel kan niet tegelijkertijd betekenisvol en betekenisloos zijn.
Evelien Tonkens is hoogleraar burgerschap (Universiteit voor Humanistiek). Ze was lid van de commissie-Brenninkmeijer die in 2021 een advies uitbracht over burgerfora met betrekking tot klimaat en energie.
In de kritiek van Annemarie Kok op burgerfora of burgerberaden, afgelopen zaterdag in NRC (Burgerberaad is niet ‘echte democratie’, 18/6), zijn alle drie typen argumenten terug te vinden, inclusief bijkomende tegenstrijdigheden. Allereerst het perversiteitsargument. Burgerfora beloven de democratie te versterken, maar ondermijnen haar juist, betoogt Kok. Ze geven een „dwingend en mogelijk zelfs bindend advies”. Daarmee wordt de representatieve democratie „gegijzeld”: die moet haast wel instemmen. Dit risico bestaat inderdaad, maar valt goed in te dammen. Bijvoorbeeld door af te spreken dat het advies uitmondt in meerdere opties waarover de raad of de bevolking zich uit kan spreken middels een preferendum. Of door te zorgen dat de discussie binnen een burgerforum tegelijkertijd ook daarbuiten gevoerd wordt. Op sociale media, in buurthuizen, bibliotheken, scholen en maatschappelijke organisaties. Met kunstenaars die er kunstwerken over maken en leerlingen die erover tekenen, zingen of filmen.
Burgerfora zijn volgens Kok om nog een andere reden een pervertering van de democratie: gelote deelnemers zijn volgens haar minder representatief dan gekozen volksvertegenwoordigers. Ze representeren identiteitskenmerken zoals migratieachtergrond, gender of leeftijd. Vertegenwoordiging gaat volgens Kok echter niet om identiteit, maar om verantwoording: vertegenwoordigers moeten ter verantwoording geroepen kunnen worden. Dat is een interessante invulling van vertegenwoordiging, maar vertegenwoordiging in termen van identiteit is gebleken ook waardevol te zijn, want mensen met een praktische opleiding brengen vaker onderwerpen in die voor praktisch opgeleiden relevant zijn. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld leeftijd, gender en migratieachtergrond. Vertegenwoordiging via verantwoording vereist bovendien dat burgers massaal lid zijn van politieke partijen waar die verantwoording plaatsvindt. Helaas is slechts 2,4 procent van de Nederlanders partijlid, dus representatie via verantwoording vindt nauwelijks plaats. Aanvullende vormen van representatie zijn dus wenselijk.
Al genoeg externe invloed?
Het voorstel voor burgerfora is volgens Kok ook futiel: burgerfora beogen de gekozen volksvertegenwoordiging van buitenaf te beïnvloeden, maar daar is al veel gelegenheid voor, zoals inspraakavonden, burgerinitiatieven en het polderen van maatschappelijke organisaties. Maar als we Koks perversiteitskritiek serieus nemen, geldt deze ook voor inspraakavonden, burgerinitiatieven en polderen. Daar mist dan ook vertegenwoordiging als verantwoording. Hirschman stelde al dat het perversiteitsargument parasiteert op het feit dat progressieven er eerder niet naar luisterden: van de angst dat inspraak, burgerinitiatieven of polderen de democratie zouden ondermijnen, waren weinigen onder de indruk. Dus kwamen deze ooit progressieve voorstellen er, en kunnen conservatieven nu betogen dat burgerfora futiel zijn omdat we al deze vormen van externe invloed al hebben.
Maar als we externe invloed wenselijk vinden, is een burgerforum dan een slechter idee dan die andere vormen? Dat is de vraag die Kok zich zou moeten stellen. Bij deze afweging zouden burgerfora winnen, want via inspraak en burgerinitiatieven hebben vooral theoretisch opgeleiden invloed, en polderen geeft vooral invloed aan bedrijven en grote maatschappelijke organisaties (van wie de leden soms niet eens hun lobby steunen, maar lid zijn omdat ze hulp bij autopech willen).
Ook het gevaarargument vinden we bij Kok. Ze betoogt dat burgerfora een belangrijke verworvenheid bedreigen, namelijk overzichtelijkheid. Burgerfora leiden volgens haar tot politieke en bestuurlijke chaos, „waarin niet meer duidelijk is wie waarover gaat en waarom”. Dit is inderdaad een risico, maar het kan goed beperkt worden door heldere afspraken over waar een burgerforum toe moet leiden en wat er vervolgens met de adviezen gebeurt.
Tussen uiterstenKok signaleert dus terecht risico’s van burgerfora. Daar ontbreekt het bij voorstanders nog weleens aan. De oproep van Eva Rovers tot ‘echte democratie’ getuigt van weinig besef van die risico’s. Daarbij is het, zoals Kok terecht stelt, een misplaatste diskwalificatie van de gekozen volksvertegenwoordiging. Maar er is veel ruimte tussen beide uitersten: burgerfora zijn niet de ‘echte’ democratie, maar wel de moeite van het proberen waard. Ze kunnen ons democratisch debat verbreden en verlevendigen en een meer constructieve draai geven. Want ze draaien niet om wat er allemaal mis is, maar om wat we daaraan kunnen doen. Ze kunnen onderwerpen waarover binnen politieke partijen heel verschillend gedacht wordt, uit de politieke loopgraven tillen en met frisse blik bekijken. Vele landen gingen ons voor. Nu wij.
Bron NRC.
Opinie NRC 17 juni 2022,
Burgerberaden leiden tot een chaotische democratie
Democratie Burgerberaden zijn niet ‘aanvullend’, vertegenwoordigen niemand, en verergeren bestaande problemen binnen politiek en bestuur, betoogt Annemarie Kok.
Illustratie Mart Veldhuis Mogelijk duurt het niet lang meer voordat burgerpanels ook in Nederland politiek en bestuur gaan adviseren over netelige kwesties. Zulke uit ‘gelote’ inwoners bestaande organen kunnen tekortkomingen van gekozen parlementen compenseren, zo menen voorstanders, en dit geluid vindt steeds meer weerklank. Burgerberaden zijn echter bepaald geen aanwinst voor de democratie, en de manier waarop het medicijn wordt aangeprezen berust op onjuiste claims.
Annemarie Kok is publicist en verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Sinds de Vlaamse auteur David Van Reybrouck in 2013 onder de titel Tegen verkiezingen een warm pleidooi hield voor loting als alternatieve democratische techniek, toonden in ons land onder anderen publicist Rutger Bregman, oud-politicus Ed Nijpels, filosoof Daan Roovers en journalist Marc Chavannes zich enthousiast over burgerpanels. Ook sommige gemeenten probeerden het middel al uit, en Haagse politici verwachten er veel van: in oktober 2020 vroeg een ruime Kamermeerderheid de minister van Economische Zaken en Klimaat te laten onderzoeken of bijvoorbeeld burgerfora een rol kunnen spelen „in de ontwikkeling en uitvoering van het klimaatbeleid op nationaal, regionaal en lokaal niveau”. Conclusie van de hiertoe ingestelde commissie-Brenninkmeijer in maart 2021: doen.
Frisse moed
Kortgeleden publiceerde De Correspondent het veelbesproken Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie, een boek van cultuurhistoricus en directeur van Bureau Burgerberaad Eva Rovers. Het idee om gewone burgers oplossingen te laten aandragen voor taaie vraagstukken wordt daarin nog eens met frisse moed uit de doeken gedaan en eveneens opgehangen aan de klimaatcrisis, ofschoon ook andere onderwerpen geschikt worden geacht.
Lees ook het interview van Mark Lievisse Adriaanse met Eva Rovers:‘De democratie is haar burgers kwijt, terwijl we enorm aan de bak moeten’Het algemene model voor een burgerberaad (waarmee verschillende landen al ervaring opdeden) is dat zo’n honderdvijftig deelnemers zich in drie tot acht bijeenkomsten laten informeren door experts en betrokkenen. Vervolgens wordt via een specifieke gespreksmethode getracht hen consensus te laten bereiken over te treffen maatregelen. Maar nu komt het: Eva Rovers en haar bureau bepleiten dat zo’n groep burgers een ‘juridisch verankerd mandaat’ krijgt om met plannen te komen, waarna het volgende zou moeten geschieden: „Het parlement zal de voorstellen of voorleggen aan een ‘preferendum’ zodat de hele bevolking zich erover kan uitspreken, of in de Kamer bespreken en alleen onder vooraf gestelde voorwaarden mogen verwerpen.”
De commissie-Brenninkmeijer adviseerde op dit punt iets soortgelijks: „Gewaarborgd moet zijn dat er een verantwoording gegeven wordt over hoe de resultaten van het burgerforum zijn gebruikt, hetzij via een serieuze bespreking van de uitkomsten van het burgerforum, hetzij via bindende bestuurlijke en politieke besluitvorming.”
Burgerberaden geven dus dwingend en mogelijk zelfs bindend advies. Volgens actieve voorstanders bestaan er goede redenen voor deze vergaande adviesmacht. Zo zouden gelote burgers zich puur en eerlijk op ‘de inhoud’ concentreren aangezien zij zich niet druk hoeven te maken om de volgende verkiezingen. Daarnaast zouden gewone burgers over bijzondere kennis beschikken. En ten derde zou loting garanderen dat elke Nederlander zich kan ‘herkennen’ in de betreffende adviseurs: niet vanwege hun opvattingen (die spelen anders dan bij verkiezingen geen rol) maar omdat de deelnemers net als u vrouw zijn, of praktisch opgeleid, wit, zwart, oud, jong, enzovoorts.
Uit een burgerberaad zou kortom bijna per definitie iets verstandigs en vernieuwends rollen, waarvoor bovendien haast automatisch een groot maatschappelijk draagvlak zou bestaan. Dat in een later stadium de uitwerking van voorstellen tot beleid alsnog op maatschappelijke en politieke weerstand kan stuiten, blijft onvermeld.
Nu valt natuurlijk niet uit te sluiten dat een groep burgers redelijk eensgezind tot verrassende en bruikbare ideeën kan komen. Zoals er ook door allerlei andere derden gevraagd en ongevraagd constant (zij het nooit bindende) beleidssuggesties worden verstrekt. Maar in zijn dwingende vorm brengt het burgerberaad vooral problemen met zich mee.
Om te beginnen houdt onze representatieve democratie onder meer in dat elke volwassen staatsburger op gezette tijden kan kiezen aan welke partij hij of zij politieke plan- en besluitvorming het meest toevertrouwt – om inhoudelijke redenen en/of op basis van (sceptisch) vertrouwen in de gezichten van die partij. Daarnaast is het mogelijk zelf een partij op te richten of te proberen op een kandidatenlijst te komen. Wie van oordeel is dat we deze fundamentele rechten moeten blijven respecteren, kan het niet tegelijkertijd prima vinden dat gekozen organen worden ‘gegijzeld’ door mensen die hun macht door louter toeval hebben verkregen.
Lees ook: Laten we niet experimenteren met de democratie
Verder roept Eva Rovers (zie de ondertitel van haar boek) op tot ‘echte democratie’. Hiermee diskwalificeert zij in feite de grondwettelijke parlementaire democratie en degenen die daarbinnen actief zijn. Dit is mede zo onterecht omdat juist deze categorie burgers bereid is om zich minimaal vier jaar lang, week in week uit, te bekommeren over allerhande zaken die de samenleving en individuele burgers aangaan. Ook suggereert ze dat elke burger die niet in de formele politiek zit alleen al daarom een goede en politiek capabele burger is.
In de derde plaats zeggen de voorstanders van burgerraden en andere vormen van ‘echte democratie’ steevast heel braaf dat deze werkwijzen de representatieve democratie slechts ‘aanvullen en versterken’. In werkelijkheid beijvert de beweging achter burgerpanels zich voor een systeem waarin burgers en politici ‘samen’ (en ‘gelijkwaardig’ aan elkaar) beleid maken. Waarbij ‘samen’ dus betekent dat politici de wil van een burgerraad volgen. Dit is geheel in strijd met het grondwettelijke vrije mandaat van volksvertegenwoordigers. Met dwingende burgeradviezen wordt de bestaande indirecte democratie dus niet ‘aangevuld en versterkt’ maar wezenlijk van karakter veranderd. De boektitel Nu is het aan ons laat dit al meteen zien.
In zijn dwingende vorm brengt het burgerberaad vooral problemen met zich mee
Mijn vierde tegenargument luidt dat de combinatie van gekozen volksvertegenwoordigingen met onder meer burgerraden zal uitdraaien op een chaotische democratie waarin niet meer duidelijk is wie waarover gaat en waarom. En met dat probleem zitten we sowieso al: te veel politici en bestuurders die hun verantwoordelijkheden niet serieus genoeg nemen, doorschuiven, niet kennen en/of niet aankunnen. Je moet dat probleem niet verergeren door macht nog diffuser te maken.
Lees ook:Nu is het aan ons : sterk pleidooi voor burgerraden
Ook vergeten de pleitbezorgers van gelote panels dat politiek bedrijven in een plurale samenleving aankomt op het wegen van vele belangen, opvattingen, feiten, deskundige adviezen en complexe omstandigheden, op diverse terreinen, en in het licht van wettelijke kaders – opdat er noodzakelijke, kwalitatief goede en verdedigbare besluiten tot stand komen. Dit zich telkens herhalende zoekproces naar (als het goed is) vindingrijke en constitutioneel correcte compromissen is onvermijdelijk rommelig en stroperig. In vergelijking met deze echte politiek hebben burgerberaden het makkelijk: de deelnemers daaraan houden zich met slechts één thema bezig, en opereren kortdurend in een comfortabel maatschappelijk vacuüm.
Onwaarachtig
Voorts hebben burgers én hun organisaties krachtens de wet al ruime politieke en maatschappelijke mogelijkheden om te participeren. Langs de lijnen van de representatieve democratie en binnen de ‘civil society’ is er sinds jaar en dag veel gelegenheid voor ‘zelf doen’, meepraten en het uitoefenen van kritiek. In de praktijk gebeurt dat ook volop.
Tot slot nog dit. Lotelingen kunnen door hun medeburgers niet ter verantwoording worden geroepen. En de miljoenen mensen die niet zijn ingeloot moeten het ermee doen dat een burgerberaad een getrouwe ‘afspiegeling’ van verschillende bevolkingsgroepen zou zijn. Identitaire kenmerken van burgers vormen echter een zeer onwaarachtige basis voor dwingende adviesmacht. Ook de claim dat burgerberaden in hoge mate representatief zijn deugt dus niet.
Overigens is het burgerberaad slechts één van de vormen van zogeheten participatieve democratie: de verzamelterm voor allerlei manieren om burgers meer invloed te geven op beleidsprocessen. Met brede instemming van de Tweede Kamer zijn het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de VNG, lokale ambtenaren en burgergroeperingen al een jaar of tien bezig om langs deze lijnen de democratie te vernieuwen.
Afgelopen donderdag werd bekend dat de Afdeling advisering van de Raad van State (al sinds oktober 2020) van oordeel is dat het burgerparticipatie-beleid van het ministerie aan alle kanten rammelt: een fatsoenlijke onderbouwing ontbreekt, de hooggespannen verwachtingen zijn nergens op gebaseerd en over diverse risico’s is niet nagedacht.
Gezien dit doortimmerde advies en gezien een inmiddels schrikbarende lijst van maatschappelijke, bestuurlijke en politieke problemen is het onverantwoord om steeds verder het participatieve pad op te gaan. Bovendien zijn er gelukkig andere methoden om de kwaliteit van politiek en overheid te verbeteren. Bijvoorbeeld door het serieuzer nemen van grondwettelijke verantwoordelijkheden en rechtsstatelijke beginselen, door ambtelijk vakmanschap te vergroten, door politieke debatten anders in te richten, door te investeren in interbestuurlijke samenwerking, en door het vaker tonen van politieke moed. Link naar de bron: NRC
Burgerberaden leiden tot een chaotische democratie
Democratie Burgerberaden zijn niet ‘aanvullend’, vertegenwoordigen niemand, en verergeren bestaande problemen binnen politiek en bestuur, betoogt Annemarie Kok.
Illustratie Mart Veldhuis Mogelijk duurt het niet lang meer voordat burgerpanels ook in Nederland politiek en bestuur gaan adviseren over netelige kwesties. Zulke uit ‘gelote’ inwoners bestaande organen kunnen tekortkomingen van gekozen parlementen compenseren, zo menen voorstanders, en dit geluid vindt steeds meer weerklank. Burgerberaden zijn echter bepaald geen aanwinst voor de democratie, en de manier waarop het medicijn wordt aangeprezen berust op onjuiste claims.
Annemarie Kok is publicist en verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Sinds de Vlaamse auteur David Van Reybrouck in 2013 onder de titel Tegen verkiezingen een warm pleidooi hield voor loting als alternatieve democratische techniek, toonden in ons land onder anderen publicist Rutger Bregman, oud-politicus Ed Nijpels, filosoof Daan Roovers en journalist Marc Chavannes zich enthousiast over burgerpanels. Ook sommige gemeenten probeerden het middel al uit, en Haagse politici verwachten er veel van: in oktober 2020 vroeg een ruime Kamermeerderheid de minister van Economische Zaken en Klimaat te laten onderzoeken of bijvoorbeeld burgerfora een rol kunnen spelen „in de ontwikkeling en uitvoering van het klimaatbeleid op nationaal, regionaal en lokaal niveau”. Conclusie van de hiertoe ingestelde commissie-Brenninkmeijer in maart 2021: doen.
Frisse moed
Kortgeleden publiceerde De Correspondent het veelbesproken Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie, een boek van cultuurhistoricus en directeur van Bureau Burgerberaad Eva Rovers. Het idee om gewone burgers oplossingen te laten aandragen voor taaie vraagstukken wordt daarin nog eens met frisse moed uit de doeken gedaan en eveneens opgehangen aan de klimaatcrisis, ofschoon ook andere onderwerpen geschikt worden geacht.
Lees ook het interview van Mark Lievisse Adriaanse met Eva Rovers:‘De democratie is haar burgers kwijt, terwijl we enorm aan de bak moeten’Het algemene model voor een burgerberaad (waarmee verschillende landen al ervaring opdeden) is dat zo’n honderdvijftig deelnemers zich in drie tot acht bijeenkomsten laten informeren door experts en betrokkenen. Vervolgens wordt via een specifieke gespreksmethode getracht hen consensus te laten bereiken over te treffen maatregelen. Maar nu komt het: Eva Rovers en haar bureau bepleiten dat zo’n groep burgers een ‘juridisch verankerd mandaat’ krijgt om met plannen te komen, waarna het volgende zou moeten geschieden: „Het parlement zal de voorstellen of voorleggen aan een ‘preferendum’ zodat de hele bevolking zich erover kan uitspreken, of in de Kamer bespreken en alleen onder vooraf gestelde voorwaarden mogen verwerpen.”
De commissie-Brenninkmeijer adviseerde op dit punt iets soortgelijks: „Gewaarborgd moet zijn dat er een verantwoording gegeven wordt over hoe de resultaten van het burgerforum zijn gebruikt, hetzij via een serieuze bespreking van de uitkomsten van het burgerforum, hetzij via bindende bestuurlijke en politieke besluitvorming.”
Burgerberaden geven dus dwingend en mogelijk zelfs bindend advies. Volgens actieve voorstanders bestaan er goede redenen voor deze vergaande adviesmacht. Zo zouden gelote burgers zich puur en eerlijk op ‘de inhoud’ concentreren aangezien zij zich niet druk hoeven te maken om de volgende verkiezingen. Daarnaast zouden gewone burgers over bijzondere kennis beschikken. En ten derde zou loting garanderen dat elke Nederlander zich kan ‘herkennen’ in de betreffende adviseurs: niet vanwege hun opvattingen (die spelen anders dan bij verkiezingen geen rol) maar omdat de deelnemers net als u vrouw zijn, of praktisch opgeleid, wit, zwart, oud, jong, enzovoorts.
Uit een burgerberaad zou kortom bijna per definitie iets verstandigs en vernieuwends rollen, waarvoor bovendien haast automatisch een groot maatschappelijk draagvlak zou bestaan. Dat in een later stadium de uitwerking van voorstellen tot beleid alsnog op maatschappelijke en politieke weerstand kan stuiten, blijft onvermeld.
Nu valt natuurlijk niet uit te sluiten dat een groep burgers redelijk eensgezind tot verrassende en bruikbare ideeën kan komen. Zoals er ook door allerlei andere derden gevraagd en ongevraagd constant (zij het nooit bindende) beleidssuggesties worden verstrekt. Maar in zijn dwingende vorm brengt het burgerberaad vooral problemen met zich mee.
Om te beginnen houdt onze representatieve democratie onder meer in dat elke volwassen staatsburger op gezette tijden kan kiezen aan welke partij hij of zij politieke plan- en besluitvorming het meest toevertrouwt – om inhoudelijke redenen en/of op basis van (sceptisch) vertrouwen in de gezichten van die partij. Daarnaast is het mogelijk zelf een partij op te richten of te proberen op een kandidatenlijst te komen. Wie van oordeel is dat we deze fundamentele rechten moeten blijven respecteren, kan het niet tegelijkertijd prima vinden dat gekozen organen worden ‘gegijzeld’ door mensen die hun macht door louter toeval hebben verkregen.
Lees ook: Laten we niet experimenteren met de democratie
Verder roept Eva Rovers (zie de ondertitel van haar boek) op tot ‘echte democratie’. Hiermee diskwalificeert zij in feite de grondwettelijke parlementaire democratie en degenen die daarbinnen actief zijn. Dit is mede zo onterecht omdat juist deze categorie burgers bereid is om zich minimaal vier jaar lang, week in week uit, te bekommeren over allerhande zaken die de samenleving en individuele burgers aangaan. Ook suggereert ze dat elke burger die niet in de formele politiek zit alleen al daarom een goede en politiek capabele burger is.
In de derde plaats zeggen de voorstanders van burgerraden en andere vormen van ‘echte democratie’ steevast heel braaf dat deze werkwijzen de representatieve democratie slechts ‘aanvullen en versterken’. In werkelijkheid beijvert de beweging achter burgerpanels zich voor een systeem waarin burgers en politici ‘samen’ (en ‘gelijkwaardig’ aan elkaar) beleid maken. Waarbij ‘samen’ dus betekent dat politici de wil van een burgerraad volgen. Dit is geheel in strijd met het grondwettelijke vrije mandaat van volksvertegenwoordigers. Met dwingende burgeradviezen wordt de bestaande indirecte democratie dus niet ‘aangevuld en versterkt’ maar wezenlijk van karakter veranderd. De boektitel Nu is het aan ons laat dit al meteen zien.
In zijn dwingende vorm brengt het burgerberaad vooral problemen met zich mee
Mijn vierde tegenargument luidt dat de combinatie van gekozen volksvertegenwoordigingen met onder meer burgerraden zal uitdraaien op een chaotische democratie waarin niet meer duidelijk is wie waarover gaat en waarom. En met dat probleem zitten we sowieso al: te veel politici en bestuurders die hun verantwoordelijkheden niet serieus genoeg nemen, doorschuiven, niet kennen en/of niet aankunnen. Je moet dat probleem niet verergeren door macht nog diffuser te maken.
Lees ook:Nu is het aan ons : sterk pleidooi voor burgerraden
Ook vergeten de pleitbezorgers van gelote panels dat politiek bedrijven in een plurale samenleving aankomt op het wegen van vele belangen, opvattingen, feiten, deskundige adviezen en complexe omstandigheden, op diverse terreinen, en in het licht van wettelijke kaders – opdat er noodzakelijke, kwalitatief goede en verdedigbare besluiten tot stand komen. Dit zich telkens herhalende zoekproces naar (als het goed is) vindingrijke en constitutioneel correcte compromissen is onvermijdelijk rommelig en stroperig. In vergelijking met deze echte politiek hebben burgerberaden het makkelijk: de deelnemers daaraan houden zich met slechts één thema bezig, en opereren kortdurend in een comfortabel maatschappelijk vacuüm.
Onwaarachtig
Voorts hebben burgers én hun organisaties krachtens de wet al ruime politieke en maatschappelijke mogelijkheden om te participeren. Langs de lijnen van de representatieve democratie en binnen de ‘civil society’ is er sinds jaar en dag veel gelegenheid voor ‘zelf doen’, meepraten en het uitoefenen van kritiek. In de praktijk gebeurt dat ook volop.
Tot slot nog dit. Lotelingen kunnen door hun medeburgers niet ter verantwoording worden geroepen. En de miljoenen mensen die niet zijn ingeloot moeten het ermee doen dat een burgerberaad een getrouwe ‘afspiegeling’ van verschillende bevolkingsgroepen zou zijn. Identitaire kenmerken van burgers vormen echter een zeer onwaarachtige basis voor dwingende adviesmacht. Ook de claim dat burgerberaden in hoge mate representatief zijn deugt dus niet.
Overigens is het burgerberaad slechts één van de vormen van zogeheten participatieve democratie: de verzamelterm voor allerlei manieren om burgers meer invloed te geven op beleidsprocessen. Met brede instemming van de Tweede Kamer zijn het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de VNG, lokale ambtenaren en burgergroeperingen al een jaar of tien bezig om langs deze lijnen de democratie te vernieuwen.
Afgelopen donderdag werd bekend dat de Afdeling advisering van de Raad van State (al sinds oktober 2020) van oordeel is dat het burgerparticipatie-beleid van het ministerie aan alle kanten rammelt: een fatsoenlijke onderbouwing ontbreekt, de hooggespannen verwachtingen zijn nergens op gebaseerd en over diverse risico’s is niet nagedacht.
Gezien dit doortimmerde advies en gezien een inmiddels schrikbarende lijst van maatschappelijke, bestuurlijke en politieke problemen is het onverantwoord om steeds verder het participatieve pad op te gaan. Bovendien zijn er gelukkig andere methoden om de kwaliteit van politiek en overheid te verbeteren. Bijvoorbeeld door het serieuzer nemen van grondwettelijke verantwoordelijkheden en rechtsstatelijke beginselen, door ambtelijk vakmanschap te vergroten, door politieke debatten anders in te richten, door te investeren in interbestuurlijke samenwerking, en door het vaker tonen van politieke moed. Link naar de bron: NRC
Gemeente Heemstede wil samen met inwoners de lokale democratie versterken
Heemstede – De gemeente Heemstede organiseert op 22 juni van 19.30- 22.00 uur een bijeenkomst ‘Samen maken we Heemstede’ in College Hageveld. We gaan op zoek naar nieuwe manieren waarop inwoners en gemeente beter samen kunnen optrekken. Inwoners weten immers als geen ander wat belangrijk is voor hun leefomgeving én voor Heemstede. Op het programma staat o.a. een kennismaking met het fenomeen ‘Burgerberaad’, een methode waarbij een groep gelote inwoners op basis van uitgebreide informatie en overleg aanbevelingen doet over beleid of complexe onderwerpen.
Burgemeester Astrid Nienhuis: “Een burgerberaad is een mooi middel om juist bij ingewikkelde onderwerpen met verschillende belangen- tot gedragen besluitvorming te komen. We gaan op deze avond experimenteren met het fenomeen burgerberaad. Ik ben benieuwd voor welke onderwerpen inwoners dit instrument geschikt vinden.”
Tijdens de bijeenkomst op 22 juni is er ook een interactieve markt waar de gemeente in gesprek gaat met inwoners over o.a. samen besturen, samen aan de slag in de buurt, verbetering van communicatie en nieuwe ideeën over het verder versterken van de lokale democratie.
Vorig jaar startte de gemeente met een Quick Scan Lokale Democratie. Daarop volgde twee bijeenkomsten met inwoners waarbij zij werden gevraagd wat goed ging in Heemstede en wat beter kon. Tijdens de bijeenkomst op 22 juni blikken we terug op de resultaten van de verbeteragenda die met inwoners werd opgesteld en welke stappen er nog gezet moeten worden.
Inwoners en hun buren, familie en vrienden uit Heemstede zijn van harte uitgenodigd om mee te doen. Ook hebben we inwoners door middel van loting persoonlijk uitgenodigd om aanwezig te zijn. Kennis of ervaring is niet nodig om mee te kunnen doen. Aanmelden kan via lokaledemocratie@heemstede.nl onder vermelding van naam en adres.
Foto: Raadhuis Heemstede. Fotograaf: Bart Jonke
Bron: Heemstede en Omstreken
Heemstede – De gemeente Heemstede organiseert op 22 juni van 19.30- 22.00 uur een bijeenkomst ‘Samen maken we Heemstede’ in College Hageveld. We gaan op zoek naar nieuwe manieren waarop inwoners en gemeente beter samen kunnen optrekken. Inwoners weten immers als geen ander wat belangrijk is voor hun leefomgeving én voor Heemstede. Op het programma staat o.a. een kennismaking met het fenomeen ‘Burgerberaad’, een methode waarbij een groep gelote inwoners op basis van uitgebreide informatie en overleg aanbevelingen doet over beleid of complexe onderwerpen.
Burgemeester Astrid Nienhuis: “Een burgerberaad is een mooi middel om juist bij ingewikkelde onderwerpen met verschillende belangen- tot gedragen besluitvorming te komen. We gaan op deze avond experimenteren met het fenomeen burgerberaad. Ik ben benieuwd voor welke onderwerpen inwoners dit instrument geschikt vinden.”
Tijdens de bijeenkomst op 22 juni is er ook een interactieve markt waar de gemeente in gesprek gaat met inwoners over o.a. samen besturen, samen aan de slag in de buurt, verbetering van communicatie en nieuwe ideeën over het verder versterken van de lokale democratie.
Vorig jaar startte de gemeente met een Quick Scan Lokale Democratie. Daarop volgde twee bijeenkomsten met inwoners waarbij zij werden gevraagd wat goed ging in Heemstede en wat beter kon. Tijdens de bijeenkomst op 22 juni blikken we terug op de resultaten van de verbeteragenda die met inwoners werd opgesteld en welke stappen er nog gezet moeten worden.
Inwoners en hun buren, familie en vrienden uit Heemstede zijn van harte uitgenodigd om mee te doen. Ook hebben we inwoners door middel van loting persoonlijk uitgenodigd om aanwezig te zijn. Kennis of ervaring is niet nodig om mee te kunnen doen. Aanmelden kan via lokaledemocratie@heemstede.nl onder vermelding van naam en adres.
Foto: Raadhuis Heemstede. Fotograaf: Bart Jonke
Bron: Heemstede en Omstreken
Purmerend, 3 juni 2021 Burgerberaad Wonen,
Een Burgerberaad is een samenkomst van diverse inwoners van een regio om te praten over een bepaald onderwerp. Dit is ook zo voor het Burgerberaad Wonen. In samenwerking met de deelnemende gemeentes, woningcorporaties, de regionale politici en deskundigen denken de inwoners van de regio na over waar, wanneer en hoeveel woningen er kunnen worden gebouwd. Ook mogen ze meedenken met wat voor huizen dat zijn. Door middel van loting worden er in totaal 500 inwoners gekozen van 16 jaar en ouder uit de hele regio. De gemeente Waterland is de eerste die zich inmiddels heeft aangesloten en mee zal doen met het burgerberaad.
Afgelopen maart stuurde de stichting G1000, de stichting die achter het burgerberaad zit, een brief naar het college van Burgemeester en Wethouders in Purmerend met daarin de vraag of de gemeente Purmerend interesse had in deelname aan het Burgerberaad Wonen. Daar is tot heden nog niet op gereageerd door het college en dat was voor Jordi Albers van Gemeente Belangen Purmerend (GBP) genoeg reden om in mei schriftelijke vragen in te sturen naar het college. Alders vindt het dan ook belangrijk dat meer mensen gaan meedoen aan de politiek: ’Uit de verkiezingen bleek dat veel mensen niet zijn gaan stemmen en deze mensen hebben eigenlijk niks gezegd over wat we de aankomende vier jaar gaan doen in Purmerend. Met zo’n burgerberaad bereik je toch alle bevolkingsgroepen en krijgt toch iedereen toch een stem’, aldus Albers.
Raadgeving
Om deel te nemen aan de bijeenkomsten krijgen de deelnemers een onkostenvergoeding om meedoen voor iedereen aantrekkelijk te maken. Het is hierbij aan de gemeenten en woningcorporaties om hiervoor geld beschikbaar te stellen. Belangrijk is dat het Burgerberaad geen besluiten neemt, maar raadgevend werkt. De gemeente beslist van te voren in hoeverre ze de uitkomsten mee gaan nemen en gaan vertalen naar beleid. Tot op heden ziet Albers eventuele steun bij GroenLinks en D66 voor het burgerberaad. Uiterlijk 8 juni zal het college de vragen van Albers over de mogelijkheid van deelname van de gemeente aan het Burgerberaad Wonen beantwoorden. Bekijk via deze link het interview met Albers dat RTV Purmerend eerder heeft afgenomen. Bron: RTV Purmerend
Een Burgerberaad is een samenkomst van diverse inwoners van een regio om te praten over een bepaald onderwerp. Dit is ook zo voor het Burgerberaad Wonen. In samenwerking met de deelnemende gemeentes, woningcorporaties, de regionale politici en deskundigen denken de inwoners van de regio na over waar, wanneer en hoeveel woningen er kunnen worden gebouwd. Ook mogen ze meedenken met wat voor huizen dat zijn. Door middel van loting worden er in totaal 500 inwoners gekozen van 16 jaar en ouder uit de hele regio. De gemeente Waterland is de eerste die zich inmiddels heeft aangesloten en mee zal doen met het burgerberaad.
Afgelopen maart stuurde de stichting G1000, de stichting die achter het burgerberaad zit, een brief naar het college van Burgemeester en Wethouders in Purmerend met daarin de vraag of de gemeente Purmerend interesse had in deelname aan het Burgerberaad Wonen. Daar is tot heden nog niet op gereageerd door het college en dat was voor Jordi Albers van Gemeente Belangen Purmerend (GBP) genoeg reden om in mei schriftelijke vragen in te sturen naar het college. Alders vindt het dan ook belangrijk dat meer mensen gaan meedoen aan de politiek: ’Uit de verkiezingen bleek dat veel mensen niet zijn gaan stemmen en deze mensen hebben eigenlijk niks gezegd over wat we de aankomende vier jaar gaan doen in Purmerend. Met zo’n burgerberaad bereik je toch alle bevolkingsgroepen en krijgt toch iedereen toch een stem’, aldus Albers.
Raadgeving
Om deel te nemen aan de bijeenkomsten krijgen de deelnemers een onkostenvergoeding om meedoen voor iedereen aantrekkelijk te maken. Het is hierbij aan de gemeenten en woningcorporaties om hiervoor geld beschikbaar te stellen. Belangrijk is dat het Burgerberaad geen besluiten neemt, maar raadgevend werkt. De gemeente beslist van te voren in hoeverre ze de uitkomsten mee gaan nemen en gaan vertalen naar beleid. Tot op heden ziet Albers eventuele steun bij GroenLinks en D66 voor het burgerberaad. Uiterlijk 8 juni zal het college de vragen van Albers over de mogelijkheid van deelname van de gemeente aan het Burgerberaad Wonen beantwoorden. Bekijk via deze link het interview met Albers dat RTV Purmerend eerder heeft afgenomen. Bron: RTV Purmerend
Burgerberaad Wonen: 500 boeren, burgers en buitenlui praten mee over problemen op de woningmarkt in Zaanstreek en Waterland
Inwoners van de regio Zaanstreek en Waterland moeten serieus kunnen meepraten over oplossingen van de problemen op de woningmarkt. De zeven gemeenten richten daartoe gezamenlijk het Burgerberaad Wonen op waarin in totaal 500 burgers met elkaar en met regionale politici en deskundigen nadenken over waar en wanneer hoeveel woningen kunnen worden gebouwd en wat voor huizen dat moeten zijn. Het Burgerberaad neemt daarover geen besluiten, maar komt met adviezen aan de afzonderlijke gemeenteraden.
Het regionale Burgerberaad Wonen is een voortvloeisel van een landelijk project waarbij her en der in het land burgers uit alle gelederen van de maatschappij nauw worden betrokken bij wat er gebeurt in hun stad of regio en daarover mogen meepraten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het ontwikkelen van een visie op het centrum van een stad of de inrichting van nieuwe buurten en wijken. Landelijk wordt nu onderzocht of er een Nationaal Burgerberaad kan komen om mee te praten over hoe het verder moet met de landbouw in Nederland.
De gemeenten in Zaanstreek en Waterland zijn gecharmeerd van die manier van het betrekken van burgers bij het maken van beleid en zien de problematiek op de woningmarkt als een uitgelezen onderwerp om daarover met de bevolking in gesprek te gaan.
Wachttijden
De gemeente Waterland is de eerste die inmiddels het besluit heeft genomen om mee te doen aan het Burgerberaad. De andere gemeenten volgen naar verwachting binnenkort. „We zien in deze regio de langste wachttijden voor een sociale huurwoning in Nederland”, zegt wethouder Ton van Nieuwkerk van Waterland in een notitie aan de gemeenteraad. „De klimaatcrisis maakt het bouwen er niet gemakkelijker op. Woningcorporaties maken zich zorgen. Zij ervaren de schrijnende verhalen van woningzoekenden elke dag en zetten zich maximaal in om een bijdrage te leveren aan de forse bouwopgave, maar zien tegelijkertijd dat dat niet genoeg is. Daarom willen zij het gesprek openen over deze opgave met de samenleving en alle belanghebbenden in de regio. Met als centrale vraag: hoe ziet het wonen in Zaanstreek-Waterland er in de toekomst uit?”
Het Burgerberaad Wonen gaat bestaan uit 500 inwoners van 16 jaar en ouder, uit elke gemeente ongeveer evenveel. Het grootste deel daarvan wordt geloot uit de persoonsregisters zodat een zo gevarieerd mogelijke groep mensen ontstaat. Tijdens een aantal bijeenkomsten gaan zij in gesprek met ambtenaren, lokale en provinciale politici, woningcorporaties, projectontwikkelaars en andere deskundigen en belanghebbenden op het gebied van wonen en bouwen. Van Nieuwkerk: „Het beraad duurt een paar maanden. Dit is een nieuwe manier van burgerparticipatie waarbij je de stem hoort van mensen die je normaal niet of zelden hoort. Ik kan niet garanderen dat het een succes gaat worden, maar ik vind dat we het in elk geval moeten proberen op deze manier.”
Dagvergoeding
Om deel te kunnen nemen aan de bijeenkomsten krijgen de deelnemers hun onkosten vergoed en ze krijgen een dagvergoeding waardoor het ook voor mensen met een laag inkomen aantrekkelijk moet zijn om mee te doen. Ook wordt er kinderopvang geregeld voor de dagen dat er bijeenkomsten plaatsvinden. De woningcorporaties en de gemeenten moeten daarvoor geld beschikbaar stellen.
In het raadsvoorstel van de gemeente Waterland wordt benadrukt dat het Burgerberaad geen besluiten neemt. Dat blijft voorbehouden aan de politiek: „Maar als partner (lees: deelnemende gemeente, red.) beloof je vooraf om de resultaten serieus te nemen. Dit betekent dat je de keus hebt: of de uitkomsten van het beraad vertalen in beleid dat voor de gemeente relevant is, of publiekelijk verantwoorden waarom je ervoor kiest om het burgerakkoord of onderdelen ervan niet over te nemen.”
Wanneer het Burgerberaad echt van start gaat, is nog niet bekend.
G1000
Bij de vorming van het Burgerberaad Wonen werken de gemeenten in de regio samen met de Stichting G1000.nu. Dat is een landelijke, onafhankelijke organisatie die op verzoek burgerberaden organiseert. De G staat voor ’group’ (net als in bijvoorbeeld G7 als de groep van zeven belangrijkste industriële landen) en 1.000 staat voor het maximum aantal deelnemers in een groep. De stichting ziet erop toe dat het overleg zorgvuldig plaatsvindt, op een manier die recht doet aan alle deelnemers en daadwerkelijk tot invloed van burgerdeelnemers leidt. Kijk voor meer info daarover op www.g1000.nu.
Bron: Noord-Hollands Dagblad editie, Zaansteek-Waterland
Inwoners van de regio Zaanstreek en Waterland moeten serieus kunnen meepraten over oplossingen van de problemen op de woningmarkt. De zeven gemeenten richten daartoe gezamenlijk het Burgerberaad Wonen op waarin in totaal 500 burgers met elkaar en met regionale politici en deskundigen nadenken over waar en wanneer hoeveel woningen kunnen worden gebouwd en wat voor huizen dat moeten zijn. Het Burgerberaad neemt daarover geen besluiten, maar komt met adviezen aan de afzonderlijke gemeenteraden.
Het regionale Burgerberaad Wonen is een voortvloeisel van een landelijk project waarbij her en der in het land burgers uit alle gelederen van de maatschappij nauw worden betrokken bij wat er gebeurt in hun stad of regio en daarover mogen meepraten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het ontwikkelen van een visie op het centrum van een stad of de inrichting van nieuwe buurten en wijken. Landelijk wordt nu onderzocht of er een Nationaal Burgerberaad kan komen om mee te praten over hoe het verder moet met de landbouw in Nederland.
De gemeenten in Zaanstreek en Waterland zijn gecharmeerd van die manier van het betrekken van burgers bij het maken van beleid en zien de problematiek op de woningmarkt als een uitgelezen onderwerp om daarover met de bevolking in gesprek te gaan.
Wachttijden
De gemeente Waterland is de eerste die inmiddels het besluit heeft genomen om mee te doen aan het Burgerberaad. De andere gemeenten volgen naar verwachting binnenkort. „We zien in deze regio de langste wachttijden voor een sociale huurwoning in Nederland”, zegt wethouder Ton van Nieuwkerk van Waterland in een notitie aan de gemeenteraad. „De klimaatcrisis maakt het bouwen er niet gemakkelijker op. Woningcorporaties maken zich zorgen. Zij ervaren de schrijnende verhalen van woningzoekenden elke dag en zetten zich maximaal in om een bijdrage te leveren aan de forse bouwopgave, maar zien tegelijkertijd dat dat niet genoeg is. Daarom willen zij het gesprek openen over deze opgave met de samenleving en alle belanghebbenden in de regio. Met als centrale vraag: hoe ziet het wonen in Zaanstreek-Waterland er in de toekomst uit?”
Het Burgerberaad Wonen gaat bestaan uit 500 inwoners van 16 jaar en ouder, uit elke gemeente ongeveer evenveel. Het grootste deel daarvan wordt geloot uit de persoonsregisters zodat een zo gevarieerd mogelijke groep mensen ontstaat. Tijdens een aantal bijeenkomsten gaan zij in gesprek met ambtenaren, lokale en provinciale politici, woningcorporaties, projectontwikkelaars en andere deskundigen en belanghebbenden op het gebied van wonen en bouwen. Van Nieuwkerk: „Het beraad duurt een paar maanden. Dit is een nieuwe manier van burgerparticipatie waarbij je de stem hoort van mensen die je normaal niet of zelden hoort. Ik kan niet garanderen dat het een succes gaat worden, maar ik vind dat we het in elk geval moeten proberen op deze manier.”
Dagvergoeding
Om deel te kunnen nemen aan de bijeenkomsten krijgen de deelnemers hun onkosten vergoed en ze krijgen een dagvergoeding waardoor het ook voor mensen met een laag inkomen aantrekkelijk moet zijn om mee te doen. Ook wordt er kinderopvang geregeld voor de dagen dat er bijeenkomsten plaatsvinden. De woningcorporaties en de gemeenten moeten daarvoor geld beschikbaar stellen.
In het raadsvoorstel van de gemeente Waterland wordt benadrukt dat het Burgerberaad geen besluiten neemt. Dat blijft voorbehouden aan de politiek: „Maar als partner (lees: deelnemende gemeente, red.) beloof je vooraf om de resultaten serieus te nemen. Dit betekent dat je de keus hebt: of de uitkomsten van het beraad vertalen in beleid dat voor de gemeente relevant is, of publiekelijk verantwoorden waarom je ervoor kiest om het burgerakkoord of onderdelen ervan niet over te nemen.”
Wanneer het Burgerberaad echt van start gaat, is nog niet bekend.
G1000
Bij de vorming van het Burgerberaad Wonen werken de gemeenten in de regio samen met de Stichting G1000.nu. Dat is een landelijke, onafhankelijke organisatie die op verzoek burgerberaden organiseert. De G staat voor ’group’ (net als in bijvoorbeeld G7 als de groep van zeven belangrijkste industriële landen) en 1.000 staat voor het maximum aantal deelnemers in een groep. De stichting ziet erop toe dat het overleg zorgvuldig plaatsvindt, op een manier die recht doet aan alle deelnemers en daadwerkelijk tot invloed van burgerdeelnemers leidt. Kijk voor meer info daarover op www.g1000.nu.
Bron: Noord-Hollands Dagblad editie, Zaansteek-Waterland
Den Haag 27 mei 2022
De gemeente Den Haag is begonnen met het uitnodigen van mensen voor het eerste Burgerberaad in de wijken Statenkwartier en Laakkwartier/Spoorwijk. Bijna een jaar geleden nam de gemeenteraad een motie aan waarin werd opgeroepen zo'n burgerberaad te houden om mensen mee te laten denken over de energietransitie in hun wijk.
De keuze is op de wijken Statenkwartier en Laakkwartier/Spoorwijk gevallen vanwege de duidelijke verschillen qua 'woningbezit versus huur’ en ‘sociaaleconomisch profiel’. In het Statenkwartier is 60,9 procent van de woningen een koopwoning waarvan, 34,9 procent particuliere huur en 4,2 sociale huur. Het gemiddeld huishoudinkomen is 75.600 euro. In Laakkwartier/Spoorwijk is het percentage koopwoningen 30,5 procent, particuliere huurwoningen 36,2 procent en 33,3 een sociale huur. Het gemiddeld huishoudinkomen in deze wijken is 30.600 euro.
In beide wijken moet veel worden gedaan voor de energietransitie. Er zullen aanpassingen in de hele gebouwde omgeving nodig zijn om over te stappen op schone energie. In beide wijken wordt aan het Burgerberaad de volgende vraag voorgelegd: “U heeft vast gehoord dat ons klimaat verandert. Dat de zomers heter worden en de winters minder koud, dat er meer droogte is en meer plotselinge heftige regen. Dat komt onder andere door de energie die we gebruiken. Gas, kolen en olie geven CO2 uitstoot en daar wordt de wereld steeds warmer van. Help de gemeente door maatregelen te bedenken die helpen om klimaatverandering te verminderen.”
Advies
In de wijken worden burgerpanels van 50 tot 100 deelnemers geselecteerd door loting. De deelnemers gaan vervolgens verschillende keren in gesprek met elkaar over het vraagstuk. Hun uiteindelijke advies wordt aangeboden aan het stadsbestuur en voorgelegd aan de gemeenteraad.
Bron: Voorburgsdagblad.
De gemeente Den Haag is begonnen met het uitnodigen van mensen voor het eerste Burgerberaad in de wijken Statenkwartier en Laakkwartier/Spoorwijk. Bijna een jaar geleden nam de gemeenteraad een motie aan waarin werd opgeroepen zo'n burgerberaad te houden om mensen mee te laten denken over de energietransitie in hun wijk.
De keuze is op de wijken Statenkwartier en Laakkwartier/Spoorwijk gevallen vanwege de duidelijke verschillen qua 'woningbezit versus huur’ en ‘sociaaleconomisch profiel’. In het Statenkwartier is 60,9 procent van de woningen een koopwoning waarvan, 34,9 procent particuliere huur en 4,2 sociale huur. Het gemiddeld huishoudinkomen is 75.600 euro. In Laakkwartier/Spoorwijk is het percentage koopwoningen 30,5 procent, particuliere huurwoningen 36,2 procent en 33,3 een sociale huur. Het gemiddeld huishoudinkomen in deze wijken is 30.600 euro.
In beide wijken moet veel worden gedaan voor de energietransitie. Er zullen aanpassingen in de hele gebouwde omgeving nodig zijn om over te stappen op schone energie. In beide wijken wordt aan het Burgerberaad de volgende vraag voorgelegd: “U heeft vast gehoord dat ons klimaat verandert. Dat de zomers heter worden en de winters minder koud, dat er meer droogte is en meer plotselinge heftige regen. Dat komt onder andere door de energie die we gebruiken. Gas, kolen en olie geven CO2 uitstoot en daar wordt de wereld steeds warmer van. Help de gemeente door maatregelen te bedenken die helpen om klimaatverandering te verminderen.”
Advies
In de wijken worden burgerpanels van 50 tot 100 deelnemers geselecteerd door loting. De deelnemers gaan vervolgens verschillende keren in gesprek met elkaar over het vraagstuk. Hun uiteindelijke advies wordt aangeboden aan het stadsbestuur en voorgelegd aan de gemeenteraad.
Bron: Voorburgsdagblad.
Zijn burgerberaden een goed idee? Praat mee!
Kunnen we de politiek wel aan politici overlaten? Zouden wij als burgers hen niet moeten helpen bij het oplossen van grote maatschappelijke problemen, zoals de klimaatcrisis of kansenongelijkheid?
Blijkbaar stellen veel mensen zich die vraag, want sinds ik een maand geleden mijn pamflet Nu is het aan ons publiceerde, wordt die discussie op allerlei plekken gevoerd.
Met zorgmedewerkers ging ik in gesprek over de vraag hoe burgerberaden kunnen bijdragen aan ‘planetary health’, in NRC veranderde een recensie van mijn boek in een oproep aan minister Rob Jetten om klimaatburgerberaden te organiseren, en bij Buitenhof legde ik uit hoe burgerberaden de democratie kunnen versterken.
Natuurlijk is er ook kritiek: volgens SP-Kamerlid Ronald van Raak kun je met name mensen met een praktische scholing beter betrekken via referenda, bij Wynia’s Week werd betoogd dat pleitbezorgers van burgerberaden helemaal niets hebben met echte democratie, en columnist John Jansen van Galen betoogde op Radio 1 dat er al landelijke burgerberaden zijn, namelijk politieke partijen. Mensen die willen meepraten moeten daar gewoon lid van worden, vindt hij.
Kortom, burgerberaden zijn voer voor discussie.
Praat je ook mee?Vind jij burgerberaden een goed idee, of juist helemaal niet? Of wil je er meer over weten? De komende tijd spreek ik op verschillende plekken over burgerberaden met heel verschillende mensen. Als je wilt meepraten of vragen hebt, kom dan naar een van de volgende bijeenkomsten:
- Op zondag 29 mei om 13:00 uur word ik geïnterviewd bij boekhandel Paagman in Den Haag (Lange Poten 41).
- Op woensdag 1 juni om 20:00 praat ik met de Jonge Klimaatbeweging, gedragspsycholoog Reint Jan Renes, voormalig Tweede Kamer-voorzitter Gerdi Verbeet en MVO-voorzitter Maria van der Heijden over de mogelijkheden van burgerberaden. Locatie: Pakhuis de Zwijger, Piet Heinkade 179 in Amsterdam.
- Op donderdag 2 juni om 19:30 uur ga ik in gesprek over de vraag: Hoeveel democratie kan het klimaat verdragen? Jan van der Meer (gedeputeerde Gelderland), Marc Davidson (filosoof), Thijs Bouman (psycholoog) en Marie Theuwis (politicoloog) praten mee. Locatie: Lux, Mariënburg 38-39 in Nijmegen.
- Op woensdag 29 juni om 19.30 uur geef ik een theatercollege over burgerberaden in Nieuwspoort in Den Haag (Lange Poten 10).
-
Bronartikel: de Correspondent.
Zaandstad 25-5-2022, Een burgerberaad bestaat uit 500 uitgelote deelnemers uit Zaanstreek – Waterland die met elkaar in gesprek gaan over en gaan werken aan een gezamenlijke visie en aan concrete oplossingen om de visie ook uit te werken. De gemeente zou bijvoorbeeld de loting te faciliteren. Volgens Flip Hoedemaeker (D66) en Hanneke Veurink – Malda (CU) moeten de uitkomsten van het burgerberaad ‘op een serieuze manier worden betrokken bij de besluitvorming op het dossier wonen’. Het beraad is bedoeld om er een bijdrage aan te leveren de impasse op de woningmarkt te doorbreken en om te komen tot ‘out-of-the-box-oplossingen’ die voor verlichting kunnen zorgen.
Partijen willen meer invloed voor Leidenaar bij Energietransitie
20 mei 2022 LEIDEN, Partij Sleutelstad, Partij voor de Dieren en Studenten voor Leiden vinden dat het hoog tijd is dat Leidenaren via een burgerberaad intensiever bij de uitvoering van de energietransitie betrokken worden. Zij hebben daarom schriftelijke vragen gesteld waarmee zij het college aansporen tot actie.
PS, PvdD en SvL willen dat de gemeente een burgerberaad over de energietransitie gaat organiseren. Fractievoorzitter Thijs Vos (Partij Sleutelstad): “De energietransitie is tot nu toe vooral het domein van bestuurders, ambtenaren, experts en belangenorganisaties, terwijl de besluiten hierover grote gevolgen hebben voor onze manier van leven, wonen, werken, recreëren en zeker ook voor onze portemonnee. Daarom willen wij dat Leidenaren hier echte inspraak over hebben. Een burgerberaad is hier bij uitstek een geschikt instrument voor.”
Een burgerberaad is een panel van een op basis van een steekproef geselecteerde groep Leidenaren die met elkaar zoeken naar de oplossing voor een groot maatschappelijk probleem. De deelnemers kunnen informatie bij deskundigen en de samenleving inwinnen. Door het panel via een steekproef samen te stellen wordt beoogd dat de deelnemers 'een samenleving in het klein zijn'. Burgerberaden zijn inmiddels met succes ingezet in Ierland, diverse buitenlandse steden en Amsterdam.
De oproep is niet nieuw. Vorig jaar zomer al nam de gemeenteraad op initiatief van Partij Sleutelstad een motie aan die het college opriep om een burgerberaad te houden. Bij die oproep sloot onlangs ook Stichting Leidse Gesprekken zich aan. De motie heeft echter nog geen gevolg gehad. Met de schriftelijke vragen hebben de drie partijen daarom het college gemaand om alsnog vaart te zetten achter de uitvoering van de motie.
Bron: Unity.nu
PS, PvdD en SvL willen dat de gemeente een burgerberaad over de energietransitie gaat organiseren. Fractievoorzitter Thijs Vos (Partij Sleutelstad): “De energietransitie is tot nu toe vooral het domein van bestuurders, ambtenaren, experts en belangenorganisaties, terwijl de besluiten hierover grote gevolgen hebben voor onze manier van leven, wonen, werken, recreëren en zeker ook voor onze portemonnee. Daarom willen wij dat Leidenaren hier echte inspraak over hebben. Een burgerberaad is hier bij uitstek een geschikt instrument voor.”
Een burgerberaad is een panel van een op basis van een steekproef geselecteerde groep Leidenaren die met elkaar zoeken naar de oplossing voor een groot maatschappelijk probleem. De deelnemers kunnen informatie bij deskundigen en de samenleving inwinnen. Door het panel via een steekproef samen te stellen wordt beoogd dat de deelnemers 'een samenleving in het klein zijn'. Burgerberaden zijn inmiddels met succes ingezet in Ierland, diverse buitenlandse steden en Amsterdam.
De oproep is niet nieuw. Vorig jaar zomer al nam de gemeenteraad op initiatief van Partij Sleutelstad een motie aan die het college opriep om een burgerberaad te houden. Bij die oproep sloot onlangs ook Stichting Leidse Gesprekken zich aan. De motie heeft echter nog geen gevolg gehad. Met de schriftelijke vragen hebben de drie partijen daarom het college gemaand om alsnog vaart te zetten achter de uitvoering van de motie.
Bron: Unity.nu
Er komt een G1000 Burgerberaad in Rheden.
In alle gemeenten van Nederland wordt gewerkt aan maatregelen om CO2-neutraal te worden.
We willen af van het gebruik van fossiele brandstof, zoals aardgas en aardolie. Want deze stoten veel CO2 uit en dat zorgt ervoor dat de aarde opwarmt en dat het klimaat verandert. Voor een duurzame leefwereld voor de komende generaties moeten we andere energiebronnen gebruiken, zoals energie van de zon, de wind of warmte uit de bodem. Ook voor het verwarmen van ons huis bijvoorbeeld.
G1000RhedenInwoners en andere betrokkenen gaan met elkaar in gesprek om samen een koers uit te stippelen naar een gemeente die CO2-neutraal is in 2040. De onafhankelijke stichting G1000.nu is gevraagd dit zogenaamde G1000 Burgerberaad te organiseren.
500 mensen met elkaar in gesprek
Tijdens het G1000 Burgerberaad gaan 500 deelnemers uit de gemeente, die de hele samenleving vertegenwoordigen, met elkaar in gesprek. Zij werken aan een gezamenlijke visie en aan concrete voorstellen om de visie uit te werken. Een uitkomst van het burgerberaad is het Burgerakkoord. Dat Burgerakkoord bevat concrete voorstellen en wordt aangeboden aan alle partners van de G1000Rheden, dus ook aan de gemeente Rheden die als eerste de partnerovereenkomst tekende.
Om alle inwoners een kans te geven mee te doen, vindt er een loting plaats. De gelote inwoners krijgen na 18 mei een brief met een uitnodiging om mee te doen. Naast de gelote inwoners (320 mensen), doen er werkgevers, onderwijsinstellingen, professionals, politici, ambtenaren en de zogenaamde vrijdenkers mee. Er is wel een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor mensen die zich aanmelden om als ‘vrijdenker’ mee te doen aan de G1000Rheden. De ‘vrijdenker’ heeft dan een speciale rol tijdens de dialoog. Vrijdenkers kunnen zich vanaf half mei aanmelden om mee te doen.
Partner worden
Organisaties voor wie de uitkomsten van belang zijn, kunnen zich verbinden aan het initiatief door partner te worden. Op die manier worden zij betrokken bij het proces, en kunnen zij zich inzetten om het Burgerakkoord te helpen realiseren.
Machtsvrije dialoog
Om een ‘machtsvrije’ dialoog te kunnen voeren, en de uitkomsten niet vooraf of tussentijds te beïnvloeden, hanteert G1000 een aantal voorwaarden, zoals bijvoorbeeld dat de stem van elke deelnemer even zwaar telt, de deelnemers de onderwerpen bepalen waarover gesproken wordt, het ‘hele systeem’, dus de hele gemeenschap, meedoet en transparantie in proces en over inhoud. Met de ondertekening van de partnerovereenkomst verbindt gemeente Rheden zich als gelijkwaardige partner aan de stichting.
Bron: Regio Online
Inwoners ontvangen via loting uitnodiging voor G1000Rheden
17 mei 2022 GEMEENTE RHEDEN – Binnenkort ontvangen duizenden gelote inwoners een uitnodiging op de mat. Een unieke kans om op een bijzondere manier mee te werken aan een duurzaam Rheden. Waarom vind jij een CO2-neutraal Rheden belangrijk?
In alle gemeenten van Nederland wordt gewerkt aan maatregelen om CO2-neutraal te worden. We willen af van het gebruik van fossiele brandstof, zoals aardgas en aardolie. Want deze stoten veel CO2 uit en dat zorgt ervoor dat de aarde opwarmt en dat het klimaat verandert.
Voor een duurzame leefwereld voor de komende generaties moeten we andere energiebronnen gebruiken, zoals energie van de zon, de wind of warmte uit de bodem. Ook voor het verwarmen van ons huis bijvoorbeeld.
Daarvoor moeten soms lastige keuzes worden gemaakt, waarover de meningen van inwoners verdeeld zijn. In het belang van huidige en toekomstige generaties zullen we er toch uit moeten komen. Dat kan door samen in gesprek te gaan over wat we samen belangrijk vinden voor de toekomst. Als ondernemer, als werkgever, onderwijsinstelling of inwoner. Als huurder of als eigenaar van een koopwoning. Daarom gaat er in gemeente Rheden iets bijzonders gebeuren.
G1000RhedenInwoners en andere betrokkenen gaan met elkaar in gesprek om samen een koers uit te stippelen naar een gemeente die CO2-neutraal is in 2040. De onafhankelijke stichting G1000.nu is gevraagd dit zogenaamde G1000 Burgerberaad te organiseren.
500 mensen met elkaar in gesprekTijdens het G1000 Burgerberaad gaan 500 deelnemers uit de gemeente, die de hele samenleving vertegenwoordigen, met elkaar in gesprek. Zij werken aan een gezamenlijke visie en aan concrete voorstellen om de visie uit te werken. Een uitkomst van het burgerberaad is het Burgerakkoord. Dat Burgerakkoord bevat concrete voorstellen en wordt aangeboden aan alle partners van de G1000Rheden, dus ook aan de gemeente Rheden die als eerste de partnerovereenkomst tekende.
Om alle inwoners een kans te geven mee te doen, vindt er een loting plaats.De gelote inwoners krijgen na 18 mei een brief met een uitnodiging om mee te doen. Naast de gelote inwoners (320 mensen), doen er werkgevers, onderwijsinstellingen, professionals, politici, ambtenaren en de zogenaamde vrijdenkers mee. Er is wel een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor mensen die zich aanmelden om als ‘vrijdenker’ mee te doen aan de G1000Rheden. De ‘vrijdenker’ heeft dan een speciale rol tijdens de dialoog. Vrijdenkers kunnen zich vanaf half mei aanmelden om mee te doen.
Partner worden
Organisaties voor wie de uitkomsten van belang zijn, kunnen zich verbinden aan het initiatief door partner te worden. Op die manier worden zij betrokken bij het proces, en kunnen zij zich inzetten om het Burgerakkoord te helpen realiseren.
Machtsvrije dialoogOm een ‘machtsvrije’ dialoog te kunnen voeren, en de uitkomsten niet vooraf of tussentijds te beïnvloeden, hanteert G1000 een aantal voorwaarden, zoals bijvoorbeeld dat de stem van elke deelnemer even zwaar telt, de deelnemers de onderwerpen bepalen waarover gesproken wordt, het ‘hele systeem’, dus de hele gemeenschap, meedoet en transparantie in proces en over inhoud. Met de ondertekening van de partnerovereenkomst verbindt gemeente Rheden zich als gelijkwaardige partner aan de stichting.
G1000.nu stelt zich voor
De gemeenteraad heeft afgelopen najaar tijdens het Raadscafé al kennis kunnen maken met Stichting G1000.nu en kunnen ervaren hoe een burgerberaad werkt. En recent hebben er inspiratiecafés voor genodigden en een ambtenarencafé plaatsgevonden. Stuk voor stuk waren het bijeenkomsten waar de deelnemers enthousiast meededen en de werking van een burgerberaad als zeer prettig en constructief werd ervaren.
Bron: Rhedennieuws.nl
INTERVIEW 6 mei 2022
Het bewijs is er, dus waarom wachten? Burgers kunnen de politiek helpen ingewikkelde crises op te lossen
Waar wacht Nederland nog op? In veel landen zijn positieve ervaringen opgedaan met een versterking van de democratie via burgerberaden. Het ongeduld van pleitbezorger Eva Rovers is bijna op.
Journalist en schrijver Eva Rovers bepleit de invoering van burgerberaden, waarin een afspiegeling van de bevolking zich buigt over oplossingen voor grote maatschappelijke problemen.Beeld Ivo van der BentHet gaat nu eindelijk gebeuren, dacht schrijver Eva Rovers vlak voor de landelijke verkiezingen in maart 2021, niets staat een burgerberaad nog in de weg. Op dat moment probeerde ze al twee jaar politici ervan te overtuigen dat burgerberaden cruciaal zijn voor het oplossen van de grootste crises van deze tijd.
Zo’n beraad zou bestaan uit minstens 150 gelote burgers die een goede afspiegeling van de bevolking vormen, zich over een belangrijk probleem buigen, zoals de klimaatverandering, en dan een aantal concrete aanbevelingen voor beleid formuleren, waar politici ook echt wat mee moeten doen.
In de politiek lijken de geesten rijp voor zo’n democratische vernieuwing, vertelt Rovers (43) in haar Amsterdamse appartement. ‘Met een ruime meerderheid van 127 stemmen werd in oktober 2020 in de Tweede Kamer een motie aangenomen om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van burgerberaden in ons stelsel. De steun was breed. Van Partij voor de Dieren tot VVD.’
Alex Brenninkmeijer, de oud-Nationale Ombudsman die in april overleed, deed het onderzoek en ging voortvarend te werk. In maart 2021 presenteerde hij zijn rapport, dat Rovers als volgt samenvat: ‘Burgerberaden: van harte aanbevolen. Laten we niet wachten. Ga het doen, ga ervan uit dat er fouten worden gemaakt en doe het de volgende keer beter.’
Mooi, dacht Rovers, het gaat gebeuren. En toen begon de langste formatie in de Nederlandse geschiedenis.
Het duurde zo lang dat Rovers besloot met enkele gelijkgestemden een opiniestuk te schrijven en alvast een passage voor het regeerakkoord aan te bieden. Er zou een landelijk klimaatburgerberaad komen, schreef ze. ‘Dit burgerberaad krijgt een serieus mandaat om maatregelen voor te stellen die de klimaat- en ecologische crisis tegengaan.’
Tevergeefs. In het regeerakkoord stond vervolgens wél de bijzonder vaag geformuleerde zin: ‘We betrekken burgers actief bij het klimaatbeleid.’
Het besef dat er wat moet gebeuren om de democratie uit het slop te trekken, is tot veel politici doorgedrongen, zegt Rovers. ‘Maar ik heb het idee dat er nog een duwtje nodig is.’ Dat duwtje geeft ze met haar nieuwe boek Nu is het aan ons, dat op plek 3 binnenkwam in de bestseller top-60. Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, nam onlangs het eerste exemplaar in ontvangst.
En, is Jetten al om?‘
Hij was vooral geïnteresseerd in hoe je burgerberaden moet organiseren, inhoudelijk leek hij al overtuigd. Hij heeft in een Kamerbrief gezegd dat hij het onderzoek van Brenninkmeijer wil meenemen in een visie over burgerparticipatie met betrekking tot klimaatbeleid. Dat is nog zo algemeen geformuleerd. Maar ik heb goede hoop dat hij binnenkort zal zeggen: we gaan burgerberaden organiseren.’
Het zou ook wel bij D66 moeten passen, zo’n democratische vernieuwing.‘
Het past binnen een breed scala aan partijen: D66, GroenLinks, CDA en Volt hebben het in hun partijprogramma staan. Forum en PVV hebben hun mond vol van meer macht aan de bevolking, maar het krijgt nog geen vervolg. Het ontbreekt aan democratische verbeeldingskracht. Het besef moet indalen dat je burgers niet alleen nodig hebt voor steun, maar ook voor hun kennis, creativiteit en ideeën.’
U schrijft: politici moeten burgers vertrouwen.
Waarom doen ze dat niet?‘ Er wordt vaak gezegd: mensen vertrouwen politici niet meer. Maar ik denk dat het probleem de andere kant op veel groter is: dat de politiek burgers niet vertrouwt. Burgers worden onderschat. Maar ik denk dat het verder gaat: politici hebben een vertekend beeld van de bevolking. Ze worden vooral geconfronteerd met boze mensen. Wie komt er op een inspraakavond? Wie laat van zich horen op sociale media? De mensen die het er niet mee eens zijn.
‘Dat is problematisch omdat het geen goede afspiegeling van de samenleving is. Bovendien schieten politici daardoor in een kramp: daar moeten we te allen tijde bij wegblijven. Terwijl je ook kunt denken: achter die woede zit iets. Als je apathisch bent, als je niets geeft om wat er gebeurt in het land, dan word je ook niet boos. Die woede wordt gevoed door een vorm van betrokkenheid. Ik denk dat het aan politici is om daarachter te durven kijken. En dan te zien: mensen willen blijkbaar meepraten. Maak dat dan mogelijk. En doe dat op tijd. Want dan voorkom je dat die betrokkenheid in frustratie eindigt.’
Vinden politici het eng om de controle uit handen te geven?
‘Uiteraard. Het is spannend als je mensen gaat betrekken en je belooft dat je ook echt iets gaat doen met wat ze te vertellen hebben. Je weet niet wat eruit komt. Dat vraagt om een andere mindset in de politiek. Je moet de samenleving zien als een gelijkwaardige partner, waarmee je over de grote uitdagingen van deze tijd kunt praten. Dat vergt ook dat je niet vantevoren al het beleid hebt dichtgetimmerd.’
Zoals de neiging is met de regeerakkoorden‘
Inderdaad. Dat wantrouwen hebben ze onderling al. Moet je voorstellen hoe ze naar burgers kijken. Er heerst een angst voor woede. Een angst om electoraal afgerekend te worden. Politici zijn constant bezig met proberen hun achterban te behouden en te vergroten. Dat leidt ertoe dat er voorzichtig wordt gedaan, dat er gedacht wordt voor mensen. Hoe gaan ze reageren, wat kan mij helpen om meer stemmen te krijgen, of in elk geval niet te verliezen? Dat is iets heel anders dan uitgaan van het idee: wat is het beste voor de samenleving?’
Uit een ‘gevoel van machteloosheid’ begon Rovers, die eerder biografieën schreef van Boudewijn Büch en Helene Kröller-Müller, vijf jaar geleden te schrijven over wat je als individu kunt doen aan de grote problemen van onze tijd: klimaatverandering, kansenongelijkheid, polarisatie. Na een onderzoek schreef ze het boek Practivisme, handboek voor heimelijke rebellen.
‘Toen heb ik geconcludeerd: dat individuele activisme is belangrijk, maar niet genoeg’, zegt ze. ‘Je hebt een systemische verandering nodig, met name in de manier waarop we besluiten nemen in dit land. Ik had toen al wat gelezen over burgerberaden. En ik raakte steeds meer overtuigd: we moeten het collectief doen. Dat is iets wat we een beetje verloren zijn in deze zeer geïndividualiseerde samenleving.’
In 2019 ging Rovers met haar vriend, de Vlaamse schrijver David Van Reybrouck, mee naar het permanente burgerberaad in Duitstalig België, dat net geïnstalleerd was. Van Reybrouck had in 2012 – toen de formatie in België al anderhalf jaar duurde – de G1000 opgericht: een burgerberaad van duizend Belgen. Het boek Tegen verkiezingen dat hij daarna schreef, inspireerde Oost-België om een permanent beraad op te richten, dat Van Reybrouck mee hielp ontwerpen.
‘Dat permanente burgerberaad was een openbaring voor mij’, zegt Rovers. ‘Zo kan het dus ook, dacht ik. In plaats van alles bij jezelf te houden als politicus, zeg je: wij hebben hulp nodig, praat met ons mee.’
In haar boek beschrijft Rovers een aantal kwetsbaarheden en weeffouten van de democratie die door een burgerberaad opgelost zouden kunnen worden. Zo is er de constante druk om electorale winst te behalen, die ertoe leidt dat politici vooral aan de korte termijn en aan partijbelangen denken.
Het debat draait om voor of tegen, zegt ze. ‘Het gaat om scoren en winnen.
En veel minder om: hoe gaan we ervoor zorgen dat de samenleving goed gediend is? Dat zorgt voor polarisatie in de politiek en de samenleving. Het idee heerst dat er steeds meer tegenstellingen zijn, terwijl er veel overeenkomsten zijn. In een burgerberaad zoek je samen naar dat gedeelde belang.’
Ook maakt Rovers zich grote zorgen over de diplomademocratie. ‘Van de Nederlanders heeft 65 procent maximaal een mbo-diploma. In de Tweede Kamer is dat nog geen 5 procent. Er gaapt een enorm gat tussen de volksvertegenwoordigers en de bevolking.’
En dat gat vertaalt zich ook in beleid. ‘Uit onderzoek blijkt dat het beleid vaak voordeliger is voor hogeropgeleiden en mensen met een hoger inkomen. Er is laatst ook een mooi rapport verschenen dat De atlas van afgehaakt Nederland heet. Daaruit blijkt onder meer dat op plekken waar de overheid ver te zoeken is, mensen veel minder aansluiting voelen. Daar moeten we echt iets aan doen.’
Een ander probleem dat ze schetst, is de grote invloed van lobbyisten in Nederland. ‘Een paar maanden geleden is er met hangen en wurgen een motie aangenomen om een lobbyregister in te stellen. Andere landen hebben dat al jaren. Je kunt op van alles stemmen maar als ondertussen het bedrijfsleven blinde toegang heeft tot de politiek en de agenda bepaalt, dan maakt dat mensen erg cynisch.’
Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan zeshonderd burgerberaden georganiseerd. Volgens een onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) werken bugerberaden onder meer omdat de deelnemers onafhankelijk zijn en geen rekening houden met een politieke achterban. Daardoor hebben ze meer oog voor het collectieve belang en de lange termijn.
Voorop loopt Ierland dat al meermaals gelote burgers vroeg met elkaar in overleg te gaan over onderwerpen als pensioenen, abortus en het homohuwelijk. Door polarisatie waren deze thema’s in de politiek al jaren vastgelopen, maar uit de burgerberaden kwamen concrete aanbevelingen die ook zijn doorgevoerd. Burgerberaden over biodiversiteit en drugsbeleid staan op de planning.
In Frankrijk werd in 2019 een groot klimaatburgerberaad gehouden. Daar kwamen 149 maatregelen uit voort, zoals het verplicht energiezuinig maken van gebouwen, lage-emissiezones rond steden, een verbod op reclame voor vervuilende producten zoals vliegreizen en SUV’s, en het strafbaar stellen van ecocide, de grootschalige vernietiging van natuur.
‘Helaas ging het mis in de afwikkeling’, zegt Rovers. ‘Macron heeft een belofte gedaan die hij niet kon waarmaken. Hij heeft in zijn eentje gezegd: die aanbevelingen worden ongefilterd overgenomen. Maar dat had hij toch echt met zijn Senaat moeten kortsluiten. Uiteindelijk zijn er maar 15 van de 149 aanbevelingen overgenomen. Heel wonderlijk, want 70 procent van de Fransen was voor het pakket aan maatregelen.’
Dat voorbeeld riep bij mij de vraag op: wat is erger, geen participatie of mislukte participatie?‘
Het gaat erom: hadden bewoners echt iets in te brengen? Schijnparticipatie is een recept voor cynisme. In heel veel gemeenten is de participatie helaas een afvinkoefening. Er zijn zoveel inspraakavonden waar je niks meer te zeggen hebt. Omdat de plannen al zo goed als af zijn. Als je mensen cynisch wil maken, moet je ze een wortel voorhouden en daarna zeggen: o nee, toch niet. Mensen zouden jaren eerder betrokken moeten zijn bij een vraag als: er komt een regionale energiestrategie, hoe gaan we die vormgeven? In het rapport van Brenninkmeijer staat over dat soort inspraakavonden: dat mensen nog even mogen bepalen welke kleur de windmolens krijgen. Dat is dus geen participatie.’
De bevolking moet vertrouwen op het burgerberaad. Hoe zorg je dat mensen zich gehoord voelen als ze de aanbevelingen lezen?‘
Allereerst door dat burgerberaad een duidelijke plek in de samenleving te geven. Het moet niet een eilandje of achterkamertje zijn. Het moet transparant zijn. Alle informatie waar het beraad zich op baseert, moet op een toegankelijke website staan. Alles moet je livestreamen, zodat iedereen die wil, kan meekijken. Dan maak je aan het eind van de dag een video waarin je de besproken zaken samenvat. En het is belangrijk dat er een goede publiekscampagne plaatsvindt, zodat mensen weten dat er überhaupt een burgerberaad gaande is. En hoe het werkt. Dan zit het over het algemeen wel goed. In Ierland en Frankrijk zag je veel steun vanuit de samenleving voor de uitkomsten.’
Stel, er komt na een burgerberaad een ambitieus klimaatbeleid. Waarom zouden mensen uit de groep ‘afgehaakt Nederland’ denken: dit is ook namens mij?‘
Omdat er – als het goed is – ook andere afgehaakten in het beraad zitten. En niet een paar. Via loting bereik je veel mensen die afgehaakt of sceptisch zijn. Doordat ze die uitnodiging krijgen, krijgen ze hopelijk het gevoel: o, er wordt wel naar mijn mening geluisterd. Die mensen beginnen vaak argwanend aan het proces. Maar uiteindelijk komen ze er vol democratisch zelfvertrouwen uit, met de gedachte: het doet ertoe wat ik te zeggen heb.’
Het is opvallend dat veel van de voorbeelden die u in het boek beschrijft een progressieve uitkomst hebben.‘
Je kunt je afvragen: is dat progressief? Of is dat gewoon wat veel mensen vinden? In Ierland is er na het burgerberaad over abortus een referendum gehouden. Bijna 70 procent heeft gestemd voor legalisatie. Dus dat is geen progressieve voorhoede, dat is de grote meerderheid van de bevolking.’
Radicaal-rechtse politici zouden zeggen: ze worden gevoed door gekleurde experts.‘
Maar dat is dus absoluut niet het geval. Experts komen uit alle hoeken. Er zitten bij een klimaatberaad ook klimaatsceptische experts. Het basispakket aan informatie is nadrukkelijk samengesteld door onafhankelijke experts die ervoor zorgen dat die informatie gebalanceerd is. Voorstanders, tegenstanders en alles daartussenin. Nog belangrijker is dat de deelnemers zelf kunnen zeggen: ik wil meer horen van een klimaatscepticus. Of: ik wil meer horen over kernenergie. Noem maar op.
‘Om dat voorbeeld van Ierland te gebruiken: daar hadden ze in eerste instantie veel artsen, juristen en ethici gehoord over abortus. Dat burgerberaad zei toen: wij willen van gewone mensen horen, van vrouwen die hier mee te maken hebben gehad, zowel positief als negatief. Die informatie is minstens zo belangrijk geweest. Alle theoretische kennis konden ze toetsen aan de werkelijkheid. Een andere aanvulling was: wat vinden de andere Ieren hier eigenlijk van? Er is een oproep geweest: deel je opvattingen over deze abortuswetgeving. En daar zijn iets van 13 duizend reacties opgekomen. Van alle mogelijk snit.’
Een leuke conclusie in het boek vond ik:Nederland kan voordeel halen uit het getreuzel, door te leren van de fouten die elders al zijn gemaakt.‘
We worden aan alle kanten ingehaald. Léér daarvan. Er bestaat zoiets als ‘de wet van de stimulerende achterstand’. Laten we het hier meteen goed doen.’
Het bewijs is er, dus waarom wachten? Burgers kunnen de politiek helpen ingewikkelde crises op te lossen
Waar wacht Nederland nog op? In veel landen zijn positieve ervaringen opgedaan met een versterking van de democratie via burgerberaden. Het ongeduld van pleitbezorger Eva Rovers is bijna op.
Journalist en schrijver Eva Rovers bepleit de invoering van burgerberaden, waarin een afspiegeling van de bevolking zich buigt over oplossingen voor grote maatschappelijke problemen.Beeld Ivo van der BentHet gaat nu eindelijk gebeuren, dacht schrijver Eva Rovers vlak voor de landelijke verkiezingen in maart 2021, niets staat een burgerberaad nog in de weg. Op dat moment probeerde ze al twee jaar politici ervan te overtuigen dat burgerberaden cruciaal zijn voor het oplossen van de grootste crises van deze tijd.
Zo’n beraad zou bestaan uit minstens 150 gelote burgers die een goede afspiegeling van de bevolking vormen, zich over een belangrijk probleem buigen, zoals de klimaatverandering, en dan een aantal concrete aanbevelingen voor beleid formuleren, waar politici ook echt wat mee moeten doen.
In de politiek lijken de geesten rijp voor zo’n democratische vernieuwing, vertelt Rovers (43) in haar Amsterdamse appartement. ‘Met een ruime meerderheid van 127 stemmen werd in oktober 2020 in de Tweede Kamer een motie aangenomen om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van burgerberaden in ons stelsel. De steun was breed. Van Partij voor de Dieren tot VVD.’
Alex Brenninkmeijer, de oud-Nationale Ombudsman die in april overleed, deed het onderzoek en ging voortvarend te werk. In maart 2021 presenteerde hij zijn rapport, dat Rovers als volgt samenvat: ‘Burgerberaden: van harte aanbevolen. Laten we niet wachten. Ga het doen, ga ervan uit dat er fouten worden gemaakt en doe het de volgende keer beter.’
Mooi, dacht Rovers, het gaat gebeuren. En toen begon de langste formatie in de Nederlandse geschiedenis.
Het duurde zo lang dat Rovers besloot met enkele gelijkgestemden een opiniestuk te schrijven en alvast een passage voor het regeerakkoord aan te bieden. Er zou een landelijk klimaatburgerberaad komen, schreef ze. ‘Dit burgerberaad krijgt een serieus mandaat om maatregelen voor te stellen die de klimaat- en ecologische crisis tegengaan.’
Tevergeefs. In het regeerakkoord stond vervolgens wél de bijzonder vaag geformuleerde zin: ‘We betrekken burgers actief bij het klimaatbeleid.’
Het besef dat er wat moet gebeuren om de democratie uit het slop te trekken, is tot veel politici doorgedrongen, zegt Rovers. ‘Maar ik heb het idee dat er nog een duwtje nodig is.’ Dat duwtje geeft ze met haar nieuwe boek Nu is het aan ons, dat op plek 3 binnenkwam in de bestseller top-60. Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, nam onlangs het eerste exemplaar in ontvangst.
En, is Jetten al om?‘
Hij was vooral geïnteresseerd in hoe je burgerberaden moet organiseren, inhoudelijk leek hij al overtuigd. Hij heeft in een Kamerbrief gezegd dat hij het onderzoek van Brenninkmeijer wil meenemen in een visie over burgerparticipatie met betrekking tot klimaatbeleid. Dat is nog zo algemeen geformuleerd. Maar ik heb goede hoop dat hij binnenkort zal zeggen: we gaan burgerberaden organiseren.’
Het zou ook wel bij D66 moeten passen, zo’n democratische vernieuwing.‘
Het past binnen een breed scala aan partijen: D66, GroenLinks, CDA en Volt hebben het in hun partijprogramma staan. Forum en PVV hebben hun mond vol van meer macht aan de bevolking, maar het krijgt nog geen vervolg. Het ontbreekt aan democratische verbeeldingskracht. Het besef moet indalen dat je burgers niet alleen nodig hebt voor steun, maar ook voor hun kennis, creativiteit en ideeën.’
U schrijft: politici moeten burgers vertrouwen.
Waarom doen ze dat niet?‘ Er wordt vaak gezegd: mensen vertrouwen politici niet meer. Maar ik denk dat het probleem de andere kant op veel groter is: dat de politiek burgers niet vertrouwt. Burgers worden onderschat. Maar ik denk dat het verder gaat: politici hebben een vertekend beeld van de bevolking. Ze worden vooral geconfronteerd met boze mensen. Wie komt er op een inspraakavond? Wie laat van zich horen op sociale media? De mensen die het er niet mee eens zijn.
‘Dat is problematisch omdat het geen goede afspiegeling van de samenleving is. Bovendien schieten politici daardoor in een kramp: daar moeten we te allen tijde bij wegblijven. Terwijl je ook kunt denken: achter die woede zit iets. Als je apathisch bent, als je niets geeft om wat er gebeurt in het land, dan word je ook niet boos. Die woede wordt gevoed door een vorm van betrokkenheid. Ik denk dat het aan politici is om daarachter te durven kijken. En dan te zien: mensen willen blijkbaar meepraten. Maak dat dan mogelijk. En doe dat op tijd. Want dan voorkom je dat die betrokkenheid in frustratie eindigt.’
Vinden politici het eng om de controle uit handen te geven?
‘Uiteraard. Het is spannend als je mensen gaat betrekken en je belooft dat je ook echt iets gaat doen met wat ze te vertellen hebben. Je weet niet wat eruit komt. Dat vraagt om een andere mindset in de politiek. Je moet de samenleving zien als een gelijkwaardige partner, waarmee je over de grote uitdagingen van deze tijd kunt praten. Dat vergt ook dat je niet vantevoren al het beleid hebt dichtgetimmerd.’
Zoals de neiging is met de regeerakkoorden‘
Inderdaad. Dat wantrouwen hebben ze onderling al. Moet je voorstellen hoe ze naar burgers kijken. Er heerst een angst voor woede. Een angst om electoraal afgerekend te worden. Politici zijn constant bezig met proberen hun achterban te behouden en te vergroten. Dat leidt ertoe dat er voorzichtig wordt gedaan, dat er gedacht wordt voor mensen. Hoe gaan ze reageren, wat kan mij helpen om meer stemmen te krijgen, of in elk geval niet te verliezen? Dat is iets heel anders dan uitgaan van het idee: wat is het beste voor de samenleving?’
Uit een ‘gevoel van machteloosheid’ begon Rovers, die eerder biografieën schreef van Boudewijn Büch en Helene Kröller-Müller, vijf jaar geleden te schrijven over wat je als individu kunt doen aan de grote problemen van onze tijd: klimaatverandering, kansenongelijkheid, polarisatie. Na een onderzoek schreef ze het boek Practivisme, handboek voor heimelijke rebellen.
‘Toen heb ik geconcludeerd: dat individuele activisme is belangrijk, maar niet genoeg’, zegt ze. ‘Je hebt een systemische verandering nodig, met name in de manier waarop we besluiten nemen in dit land. Ik had toen al wat gelezen over burgerberaden. En ik raakte steeds meer overtuigd: we moeten het collectief doen. Dat is iets wat we een beetje verloren zijn in deze zeer geïndividualiseerde samenleving.’
In 2019 ging Rovers met haar vriend, de Vlaamse schrijver David Van Reybrouck, mee naar het permanente burgerberaad in Duitstalig België, dat net geïnstalleerd was. Van Reybrouck had in 2012 – toen de formatie in België al anderhalf jaar duurde – de G1000 opgericht: een burgerberaad van duizend Belgen. Het boek Tegen verkiezingen dat hij daarna schreef, inspireerde Oost-België om een permanent beraad op te richten, dat Van Reybrouck mee hielp ontwerpen.
‘Dat permanente burgerberaad was een openbaring voor mij’, zegt Rovers. ‘Zo kan het dus ook, dacht ik. In plaats van alles bij jezelf te houden als politicus, zeg je: wij hebben hulp nodig, praat met ons mee.’
In haar boek beschrijft Rovers een aantal kwetsbaarheden en weeffouten van de democratie die door een burgerberaad opgelost zouden kunnen worden. Zo is er de constante druk om electorale winst te behalen, die ertoe leidt dat politici vooral aan de korte termijn en aan partijbelangen denken.
Het debat draait om voor of tegen, zegt ze. ‘Het gaat om scoren en winnen.
En veel minder om: hoe gaan we ervoor zorgen dat de samenleving goed gediend is? Dat zorgt voor polarisatie in de politiek en de samenleving. Het idee heerst dat er steeds meer tegenstellingen zijn, terwijl er veel overeenkomsten zijn. In een burgerberaad zoek je samen naar dat gedeelde belang.’
Ook maakt Rovers zich grote zorgen over de diplomademocratie. ‘Van de Nederlanders heeft 65 procent maximaal een mbo-diploma. In de Tweede Kamer is dat nog geen 5 procent. Er gaapt een enorm gat tussen de volksvertegenwoordigers en de bevolking.’
En dat gat vertaalt zich ook in beleid. ‘Uit onderzoek blijkt dat het beleid vaak voordeliger is voor hogeropgeleiden en mensen met een hoger inkomen. Er is laatst ook een mooi rapport verschenen dat De atlas van afgehaakt Nederland heet. Daaruit blijkt onder meer dat op plekken waar de overheid ver te zoeken is, mensen veel minder aansluiting voelen. Daar moeten we echt iets aan doen.’
Een ander probleem dat ze schetst, is de grote invloed van lobbyisten in Nederland. ‘Een paar maanden geleden is er met hangen en wurgen een motie aangenomen om een lobbyregister in te stellen. Andere landen hebben dat al jaren. Je kunt op van alles stemmen maar als ondertussen het bedrijfsleven blinde toegang heeft tot de politiek en de agenda bepaalt, dan maakt dat mensen erg cynisch.’
Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan zeshonderd burgerberaden georganiseerd. Volgens een onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) werken bugerberaden onder meer omdat de deelnemers onafhankelijk zijn en geen rekening houden met een politieke achterban. Daardoor hebben ze meer oog voor het collectieve belang en de lange termijn.
Voorop loopt Ierland dat al meermaals gelote burgers vroeg met elkaar in overleg te gaan over onderwerpen als pensioenen, abortus en het homohuwelijk. Door polarisatie waren deze thema’s in de politiek al jaren vastgelopen, maar uit de burgerberaden kwamen concrete aanbevelingen die ook zijn doorgevoerd. Burgerberaden over biodiversiteit en drugsbeleid staan op de planning.
In Frankrijk werd in 2019 een groot klimaatburgerberaad gehouden. Daar kwamen 149 maatregelen uit voort, zoals het verplicht energiezuinig maken van gebouwen, lage-emissiezones rond steden, een verbod op reclame voor vervuilende producten zoals vliegreizen en SUV’s, en het strafbaar stellen van ecocide, de grootschalige vernietiging van natuur.
‘Helaas ging het mis in de afwikkeling’, zegt Rovers. ‘Macron heeft een belofte gedaan die hij niet kon waarmaken. Hij heeft in zijn eentje gezegd: die aanbevelingen worden ongefilterd overgenomen. Maar dat had hij toch echt met zijn Senaat moeten kortsluiten. Uiteindelijk zijn er maar 15 van de 149 aanbevelingen overgenomen. Heel wonderlijk, want 70 procent van de Fransen was voor het pakket aan maatregelen.’
Dat voorbeeld riep bij mij de vraag op: wat is erger, geen participatie of mislukte participatie?‘
Het gaat erom: hadden bewoners echt iets in te brengen? Schijnparticipatie is een recept voor cynisme. In heel veel gemeenten is de participatie helaas een afvinkoefening. Er zijn zoveel inspraakavonden waar je niks meer te zeggen hebt. Omdat de plannen al zo goed als af zijn. Als je mensen cynisch wil maken, moet je ze een wortel voorhouden en daarna zeggen: o nee, toch niet. Mensen zouden jaren eerder betrokken moeten zijn bij een vraag als: er komt een regionale energiestrategie, hoe gaan we die vormgeven? In het rapport van Brenninkmeijer staat over dat soort inspraakavonden: dat mensen nog even mogen bepalen welke kleur de windmolens krijgen. Dat is dus geen participatie.’
De bevolking moet vertrouwen op het burgerberaad. Hoe zorg je dat mensen zich gehoord voelen als ze de aanbevelingen lezen?‘
Allereerst door dat burgerberaad een duidelijke plek in de samenleving te geven. Het moet niet een eilandje of achterkamertje zijn. Het moet transparant zijn. Alle informatie waar het beraad zich op baseert, moet op een toegankelijke website staan. Alles moet je livestreamen, zodat iedereen die wil, kan meekijken. Dan maak je aan het eind van de dag een video waarin je de besproken zaken samenvat. En het is belangrijk dat er een goede publiekscampagne plaatsvindt, zodat mensen weten dat er überhaupt een burgerberaad gaande is. En hoe het werkt. Dan zit het over het algemeen wel goed. In Ierland en Frankrijk zag je veel steun vanuit de samenleving voor de uitkomsten.’
Stel, er komt na een burgerberaad een ambitieus klimaatbeleid. Waarom zouden mensen uit de groep ‘afgehaakt Nederland’ denken: dit is ook namens mij?‘
Omdat er – als het goed is – ook andere afgehaakten in het beraad zitten. En niet een paar. Via loting bereik je veel mensen die afgehaakt of sceptisch zijn. Doordat ze die uitnodiging krijgen, krijgen ze hopelijk het gevoel: o, er wordt wel naar mijn mening geluisterd. Die mensen beginnen vaak argwanend aan het proces. Maar uiteindelijk komen ze er vol democratisch zelfvertrouwen uit, met de gedachte: het doet ertoe wat ik te zeggen heb.’
Het is opvallend dat veel van de voorbeelden die u in het boek beschrijft een progressieve uitkomst hebben.‘
Je kunt je afvragen: is dat progressief? Of is dat gewoon wat veel mensen vinden? In Ierland is er na het burgerberaad over abortus een referendum gehouden. Bijna 70 procent heeft gestemd voor legalisatie. Dus dat is geen progressieve voorhoede, dat is de grote meerderheid van de bevolking.’
Radicaal-rechtse politici zouden zeggen: ze worden gevoed door gekleurde experts.‘
Maar dat is dus absoluut niet het geval. Experts komen uit alle hoeken. Er zitten bij een klimaatberaad ook klimaatsceptische experts. Het basispakket aan informatie is nadrukkelijk samengesteld door onafhankelijke experts die ervoor zorgen dat die informatie gebalanceerd is. Voorstanders, tegenstanders en alles daartussenin. Nog belangrijker is dat de deelnemers zelf kunnen zeggen: ik wil meer horen van een klimaatscepticus. Of: ik wil meer horen over kernenergie. Noem maar op.
‘Om dat voorbeeld van Ierland te gebruiken: daar hadden ze in eerste instantie veel artsen, juristen en ethici gehoord over abortus. Dat burgerberaad zei toen: wij willen van gewone mensen horen, van vrouwen die hier mee te maken hebben gehad, zowel positief als negatief. Die informatie is minstens zo belangrijk geweest. Alle theoretische kennis konden ze toetsen aan de werkelijkheid. Een andere aanvulling was: wat vinden de andere Ieren hier eigenlijk van? Er is een oproep geweest: deel je opvattingen over deze abortuswetgeving. En daar zijn iets van 13 duizend reacties opgekomen. Van alle mogelijk snit.’
Een leuke conclusie in het boek vond ik:Nederland kan voordeel halen uit het getreuzel, door te leren van de fouten die elders al zijn gemaakt.‘
We worden aan alle kanten ingehaald. Léér daarvan. Er bestaat zoiets als ‘de wet van de stimulerende achterstand’. Laten we het hier meteen goed doen.’
|
05 mei 2022 Eindhovens Dagblad
Het Burgerberaad in Eindhoven komt er voorlopig niet, als het aan het huidige, oude college van B en W ligt. Er is geen tijd en geld om deze inspraakmogelijkheid voor inwoners uit te werken en in te voeren. De gemeente heeft al de handen vol aan andere participatieprojecten. Dat schrijft het college van B en W in een reactie op het initiatiefvoorstel van oud-raadslid Mpanzu Bamenga van D66. Dat standpunt weerhoudt de democraten niet om het Burgerberaad toch aan de orde te stellen in de gemeenteraad van dinsdag 10 mei. Het voorstel houdt in dat een bij gewogen loting geselecteerde groep Eindhovenaren mee kan praten over een concreet onderwerp. 'Gemeenteraad gaat hier over'Bamenga kan het voorstel niet zelf verdedigen, want hij is gestopt als raadslid. Dat doet nu fractievoorzitter Jorien Migchielsen. "Wij zetten door omdat we denken dat een Burgerberaad een belangrijke bijdrage is aan betere besluitvorming, juist door inwoners mee te nemen", aldus Bamenga. "Het is gebruikelijk dat het college daar iets over zegt, maar het is de gemeenteraad die daar over gaat. Zeker nu er een nieuwe samenstelling is na de verkiezingen." |
Het college van B en W schrijft aan de raad dat er veel nieuwe participatievormen in ontwikkeling zijn. Er is een nieuwe verordening participatie waarvoor bijvoorbeeld gamefication (meningen peilen via digitale spelvormen) en social design ingezet worden. Ook voor handhaving van regels en wetten in de wijken moet een nieuwe vorm van inspraak gevonden worden. En de raad wil dat de hele stad betrokken wordt bij het vinden van een goede invulling voor het dit voorjaar aangekochte landgoed De Wielewaal. Om nog maar te zwijgen over een goede manier die gezocht moet worden om inwoners te betrekken bij alle woningbouwplannen, zeker nu de Omgevingswet die volgend jaar ingaat meer inspanningen eist van de gemeente. Begeleiding burgerberaad kost ook geld. Verder wordt het opstellen van een buurtbegroting in Oud-Woensel en de debattenserie Blik op Eindhoven nog geëvalueerd. Dat kost allemaal ambtelijke capaciteit en geld. En dus is er geen ruimte om ook nog een serieus Burgerberaad op te zetten. Over deze vorm is het college in principe positief. Maar de loting moet goed gebeuren om een evenredige vertegenwoordiging te vinden. Ook zijn er flinke kosten mee gemoeid om het beraad goed te begeleiden. Bovendien moet de vraag die aan de groep Eindhovenaren voorgelegd wordt, helder en duidelijk zijn, omdat het anders niet werkt. |
Hoe dat allemaal moet, is nog verre van duidelijk, oordeelt het college. En dus is het alles bij elkaar genomen op dit moment nog te vroeg om het voorstel van Bamenga te 'omarmen', staat in de brief aan de raad. Wel onderschrijft het college 'de geest van het voorstel en de ambitie om diverse inwoners breed en op innovatieve manieren te blijven betrekken'. Bamenga denkt dat de praktische bezwaren die het college opwerpt niet het probleem hoeven te zijn. "Daar moeten we het in de raad over hebben en dan moeten we keuzes maken wat we wel en niet oppakken. Want alles van waarde kost tijd en aandacht en dat is morgen niet allemaal meteen gedaan. Maar dat mag geen reden zijn om ons te laten ontmoedigen. |
